Δημοσιεύτηκε ο Ν 5019/2023 (ΦΕΚ Α 27/14.02.2023) στο άρθρο 102 του οποίου ενσωματώθηκε η τροπολογία Βορίδη για την απαγόρευση του κόμματος του Ηλία Κασιδιάρη. Είχε κατατεθεί στη Βουλή την Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2023. Μπορείτε να βρείτε το σχετικό υλικό (πρακτικά, έκθεση επιστημονικής υπηρεσίας κλπ) στον ιστότοπο της Βουλής.
Για πρώτη φορά από το 1975, οπότε και καταρτίστηκε το Σύνταγμα της μεταπολίτευσης, δίνει ο κοινός νομοθέτης τη δυνατότητα δικαστικού ελέγχου της φράσης "η οργάνωση και η δράση των οποίων [κομμάτων] οφείλει να υπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος" του άρθρου 29 παρ. 1 του Συντάγματος ενώ ήταν σαφές ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν στην βούληση του συντακτικού νομοθέτη. Δείτε περισσότερα για το θέμα αυτό στο άρθρο: Απαγόρευση Κασιδιάρη: Όταν το 1975 ο Φλωράκης είχε προβλέψει τί θα κάνει το 2023 ο Βορίδης
Η τελική διατύπωση έχει ως εξής:
1. Στις βουλευτικές εκλογές λαμβάνουν μέρος είτε συνδυασμοί υποψηφίων ενός μόνο κόμματος, είτε συνδυασμοί συνασπισμού περισσότερων του ενός συνεργαζόμενων κομμάτων, είτε συνασπισμοί ανεξάρτητων υποψηφίων, είτε μεμονωμένοι υποψήφιοι. Για την κατάρτιση συνδυασμού πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) Το κόμμα να έχει ιδρυθεί νόμιμα. β) Ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και η πραγματική ηγεσία του κόμματος να μην έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη για τα αδικήματα των κεφαλαίων 1 - 6 του Δεύτερου Βιβλίου του Ποινικού Κώδικα, ή σε οποιαδήποτε ποινή για εγκλήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα που επισύρουν την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Η αποστέρηση του δικαιώματος κατάρτισης συνδυασμών, σύμφωνα με την παρούσα περίπτωση, ισχύει για τη χρονική διάρκεια της επιβληθείσας ποινής και υπολογίζεται από την επομένη της ημέρας της οριστικής καταδικαστικής απόφασης. Η έκτιση ή μη της ποινής ή η παραγραφή αυτής δεν ασκεί επιρροή στον υπολογισμό του ανωτέρω χρονικού διαστήματος. Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, η πραγματική ηγεσία έχει την έννοια ότι πρόσωπο άλλο από εκείνο που κατέχει τυπικά θέση προέδρου, γενικού γραμματέα, μέλους της διοικούσας επιτροπής ή νομίμου εκπροσώπου με συγκεκριμένες πράξεις του εμφανίζεται να ασκεί διοίκηση του κόμματος, ή να έχει τοποθετήσει εικονική ηγεσία, ή να έχει τον ηγετικό πολιτικό ρόλο προς το εκλογικό σώμα. γ) Η οργάνωση και η δράση του κόμματος να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. H κρίση περί του ότι η δράση του πολιτικού κόμματος δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος δύναται να λάβει χώρα μόνο όταν υφίσταται καταδίκη σε οποιονδήποτε βαθμό υποψηφίων βουλευτών ή ιδρυτικών μελών ή διατελεσάντων προέδρων για τα αδικήματα των άρθρων 134, 187 και 187Α του Ποινικού Κώδικα. Στην περίπτωση συνασπισμού κομμάτων οι ανωτέρω προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν για καθένα από τα κόμματα που απαρτίζουν τον συνασπισμό. Η συνδρομή των προϋποθέσεων της παρούσας ελέγχεται αυτεπαγγέλτως από το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου. Προς υποβοήθηση της κρίσης του, δικαίωμα να υποβάλουν υπόμνημα με στοιχεία τεκμηρίωσης μέχρι τη λήξη της προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 34, έχουν: i) τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί κομμάτων που έχουν εκλέξει αντιπροσώπους στη Βουλή των Ελλήνων στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές από τους συνδυασμούς του ίδιου κόμματος ή συνασπισμού, ii) τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί, που έχουν εκλέξει αντιπροσώπους στις τελευταίες εκλογές για την ανάδειξη των Ελλήνων αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου σε περίπτωση αυτεπάγγελτου ελέγχου ή υποβολής υπομνημάτων με στοιχεία τεκμηρίωσης για τα οριζόμενα, καλεί με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο το ελεγχόμενο κόμμα, να λάβει γνώση και να υποβάλει υπόμνημα με τις απόψεις του.
Η αρχική μορφή της τροπολογίας Βορίδη είχε ως εξής:
1. Στις βουλευτικές εκλογές λαμβάνουν μέρος είτε συνδυασμοί υποψηφίων ενός μόνο κόμματος, είτε συνδυασμοί συνασπισμού περισσότερων του ενός συνεργαζόμενων κομμάτων, είτε συνασπισμοί ανεξάρτητων υποιμηφίων, είτε μεμονωμένοι υποψήφιοι. Για την κατάρτιση συνδυασμού πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) Το κόμμα να έχει ιδρυθεί νόμιμα. β) ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και η πραγματική ηγεσία του κόμματος να μην έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη για τα αδικήματα των κεφαλαίων 1-6 του Δεύτερου βιβλίου του Ποινικού Κώδικα, ή σε οποιαδήποτε ποινή για εγκλήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα που επισείουν την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, ή σε ισόβια κάθειρξη για κάθε άλλο αδίκημα. Η αποστέρηση του δικαιώματος κατάρτισης συνδυασμών, σύμφωνα με την παρούσα περίπτωση, ισχύει για τη χρονική διάρκεια της επιβληθείσας ποινής και υπολογίζεται από την επομένη της ημέρας της οριστικής καταδικαστικής απόφασης. Η έκτιση ή μη της ποινής ή η παραγραφή αυτής δεν ασκεί επιρροή στου υπολογισμό του ανωτέρω χρονικού διαστήματος. Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, η πραγματική ηγεσία έχει την έννοια ότι πρόσωπο άλλο από εκείνο που κατέχει τυπικά θέση προέδρου, γενικού γραμματέα, μέλους της διοικούσας επιτροπής ή νομίμου εκπροσώπου με συγκεκριμένες πράξεις του εμφανίζεται να ασκεί διοίκηση του κόμματος, ή να έχει τοποθετήσει εικονική ηγεσία, ή να έχει τον ηγετικά πολιτικό ρόλο προς το εκλογικό σώμα. γ) Η οργάνωση και η δράση του κόμματος να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Για την αξιολόγηση της συνδρομής της προϋπόθεσης αυτής λαμβάνεται υπ' όψιν τυχόν καταδίκη σε οποιουδήποτε βαθμό υποψηφίων βουλευτών, ή ιδρυτικών μελών, ή διατελεσάντων προέδρων για τα αδικήματα και στις ποινές του πρώτου εδαφίου της περ. β). Στην περίπτωση συνασπισμού κομμάτων οι ανωτέρω προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν για καθένα από τα κόμματα που απαρτίζουν του συνασπισμό. Η συνδρομή των προϋποθέσεων της παρούσας ελέγχεται αυτεπαγγέλτως από το Α' Τμήμα του Αρείου Πάγου. Προς υποβοήθηση της κρίσης του, πολιτικά κόμματα και κάθε εκλογέας έχουν δικαίωμα να υποβάλουν υπόμνημα με στοιχεία τεκμηρίωσης μέχρι την επομένη της λήξης της προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 34.
Κάνοντας σύγκριση της διάταξης όπως τελικά ψηφίστηκε από Νέα Δημοκρατία και ΚΙΝΑΛ σε σχέση με την αρχική διατύπωση της τροπολογίας Βορίδη, παρατηρούμε τις εξής διαφορές.
1. Για την απαγόρευση κατάρτισης συνδυασμού λαμβάνεται υπόψη η καταδίκη σε κάθειρξη, ακόμα και πρωτοδίκως, για τα αδικήματα των κεφαλαίων 1-6 του 2ου Βιβλίου του Ποινικού Κώδικα (άρθρα 134-197) εγκλήματα κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος, της διεθνούς υπόστασης της χώρας, άλλων κρατών, πολιτειακών οργάνων, της πολιτειακής εξουσίας και της δημόσιας τάξης καθώς και η καταδίκή σε εγκλήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα για εγκλήματα στα οποία απειλείται η ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Δηλαδή, απαλείφθηκε το εδάφιο περί καταδίκης σε ισόβια κάθειρξη για κάθε άλλο αδίκημα (πχ ανθρωποκτονία, θανατηφόρα ληστεία κλπ)
2. Η δικαστική κρίση από τον Άρειο Πάγο για το αν συντρέχει η συμμόρφωση του πολιτικού κόμματος με το άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος (η οργάνωση και η δράση των οποίων [κομμάτων] οφείλει να υπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος) γίνεται αποκλειστικά για τα αδικήματα της εγκληματικής και τρομοκρατικής οργάνωσης (187 & 187Α ΠΚ).
3. Η δυνατότητα οποιουδήποτε να πολίτη να καταθέτει υπόμνημα στον Άρειο Πάγο αντικαταστάθηκε με μία πολύ στενότερη ρύθμιση η οποία προβλέπει ότι τέτοια δυνατότητα έχουν μόνο τα πολιτικά κόμματα τα οποία έχουν εκλέξει βουλευτές ή ευρωβουλευτές. Ούτε καν τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα.
4. Προστέθηκε η υποχρέωση του Αρείου Πάγου να καλεί τα ενδιαφερόμενα υπό έλεγχο κόμματα να λάβουν γνώση των υπομνημάτων και να καταθέσουν τις παρατηρήσεις τους.
Ν. 5083/2024
UPDATE 29.01.2024: Δημοσιεύτηκε την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2024 ο Ν. 5083/2024 (ΦΕΚ Α 12/26.01.2024) για
1) την επιστολική ψήφο σε Ευρωεκλογές, Δημοψήφισμα και Εθνικές Εκλογές
2) Την απαγόρευση καθόδου στις ευρωεκλογές του Ηλία Κασιδιάρη και
3) Την εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων
Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο μας Ευρωεκλογές 2024 - Επιστολική ψήφος: Δημοσιεύτηκε ο Ν. 5083/2024 για την επιστολική ψήφο
