Αυτό που έμεινε από την συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας το τριήμερο 26-28 Μαρτίου 2024, σίγουρα δεν ήταν η αλήθεια. Αυτό που έμεινε ήταν τα περίπου 160 χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας της οποίας κεντρικό επιχείρημα ήταν ότι συγγενείς των θυμάτων & αντιπολίτευση συντηρούν στην επικαιρότητα μια θεωρία συνωμοσίας. Η Νέα Δημοκρατία ισχυρίστηκε ότι η υπόθεση, στο σκέλος που αφορά στον Καραμανλή, "βρίσκεται στην δικαιοσύνη" την οποία "πρέπει να αφήσουμε να κάνει την δουλειά της". Μάλιστα, προέταξε το επιχείρημα περί δικαιοσύνης περισσότερο και από την απαίτηση την οποία διατύπωσαν για την κατάθεση "κατηγορητηρίου" από εκείνους οι οποίοι βάζουν στο κάδρο των ποινικών ευθυνών τον Καραμανλή. Αναλύσαμε τα πρακτικά της συζήτησης της πρότασης δυσπιστίας ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα τί διημείφθη στην Βουλή. Διαπιστώσαμε ότι στις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης και των συγγενών των θυμάτων περί μπαζώματος, η απάντηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν ότι πρόκειται για θεωρίες συνωμοσίας. Στο αίτημα για καταλογισμό ευθυνών στον Καραμανλή, η απάντηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν ότι ήδη τον ελέγχει η δικαιοσύνη και ως εκ τούτου είναι περιττή η συγκρότηση επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής. Στον ισχυρισμό ότι πρόκειται περί εγκλήματος, η ΝΔ απάντησε ότι πρόκειται περί δυστυχήματος. Η επιχειρηματολογία της Νέας Δημοκρατίας συνοδεύτηκε από πολλά, μα πάρα πολλά, χειροκροτήματα. Ο Μητσοτάκης εισέπραξε περί το 20% από το σύνολο των χειροκροτημάτων των γαλάζιων βουλευτών. Ο Καραμανλής χειροκροτήθηκε 5 φορές. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε ένα πρόχειρο "κατηγορητήριο". Δεν το κατέθεσε ως πρόταση για την έναρξη της διαδικασίας του άρθρου 86 του Συντάγματος διότι η τυχόν απόρριψη του από την ΝΔ θα οδηγούσε στην "αμνήστευση" του Καραμανλή.
Ακολουθήστε μας στο BlueSky, στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
Χειροκροτήματα
Χειροκροτήματα υπήρξαν από όλα τα κόμματα.
Η πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας χειροκρότησε περίπου 161 φορές τις 3 ημέρες που διήρκησε η συζήτηση.
Από τα 161 χειροκροτήματα του τριημέρου, τα 34 ή το 21%, οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας τα αφιέρωσαν στην ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024, δηλαδή την ημέρα που μίλησε ο Μητσοτάκης, οι βουλευτές της ΝΔ χειροκρότησαν συνολικά 54 φορές. Ήτοι, αφιερώθηκε σε αυτόν το 63% από τα χειροκροτήματα εκείνης της συγκεκριμένης ημέρας. Μάλιστα, 6 φορές τον χειροκρότησαν όρθιοι και "ζωηρά".
Από την άλλη, οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας χειροκρότησαν 5 φορές για τον Κ. Αχ. Καραμανλή.
Σε ό,τι αφορά στον ΣΥΡΙΖΑ, κατά το τριήμερο της συζήτησης, οι βουλευτές του χειροκρότησαν συνολικά 46 φορές. Ο Φάμελλος χειροκροτήθηκε συνολικά 16 φορές κατά την ομιλία του την 28η Μαρτίου 2024, ήτοι απέσπασε το 35% των συνολικών χειροκροτημάτων του ΣΥΡΙΖΑ κατά το τριήμερο της συζήτησης.
Ωστόσο, στον αριθμό των χειροκροτημάτων έπαιξε ρόλο και η κοινοβουλευτική δύναμη κάθε κόμματος. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα, άρα και περισσότερους ομιλητές, σίγουρα θα είχαν καταγραφεί περισσότερα χειροκροτήματα από την πτέρυγά του.
Συγκάλυψη - Δικαιοσύνη - Καραμανλής - Πολιτική Ευθύνη
Κατά την τριήμερη συζήτηση, η λέξη που ακούστηκε περισσότερο από όλες, ήταν εκείνη για την οποία η κοινωνία φαίνεται να έχει την πεποίθηση ότι δεν πρόκειται να αποδοθεί: η λέξη "δικαιοσύνη".
Έγιναν τουλάχιστον 740 αναφορές στην λέξη δικαιοσύνη και περίπου 367 φορές αναφέρθηκε το όνομα του Καραμανλή.
Η λέξη "δικαιοσύνη" ήταν η δημοφιλέστερη και στην ομιλία του Μητσοτάκη την οποία ανέφερε περί τις 19 φορές. Μόνο τα χειροκροτήματα, που ήταν 28, ήταν περισσότερα στην ομιλία του Μητσοτάκη από την λέξη "δικαιοσύνη". Στην ομιλία του Καραμανλή, η λέξη "δικαιοσύνη" αναφέρθηκε μία φορά.
Αντιπολίτευση και οικογένειες των θυμάτων καταγγέλλουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη για ένα παράλληλο έγκλημα, για αυτό της συγκάλυψης. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της ALCO, το 77% είναι πεπεισμένοι ότι υπάρχουν πολιτικές ευθύνες και ότι γίνεται προσπάθεια συγκάλυψης. Είναι, λοιπόν, διάχυτη η πεποίθηση, αν υπάρχουν τυχόν ποινικές ευθύνες του Καραμανλή, ότι αυτός δεν θα κληθεί να λογοδοτήσει ενώπιον της δικαιοσύνης. Η λέξη "συγκάλυψη" ήταν η 2η δημοφιλέστερη λέξη, μετά την λέξη "δικαιοσύνη", και ακούστηκε περίπου 460 φορές κατά την τριήμερη συζήτηση.
Η απάντηση της Κυβέρνησης Μητσοτάκη στις αιτιάσεις συγγενών & αντιπολίτευσης περί συγκάλυψης, ήταν ότι η δικαιοσύνη ασχολείται και με τις τυχόν ποινικές ευθύνες του Καραμανλή. Βέβαια, είναι γνωστό ότι η δικαστική εξουσία δεν κάνει συγκεκριμένη έρευνα για τυχόν ποινικές ευθύνες του Καραμανλή διότι τούτο απαγορεύεται από το Σϋνταγμα και τον Νόμο. Τουλάχιστον 28 φορές ακούστηκαν κατά το τριήμερο εκφράσεις όπως
"Η υπόθεση βρίσκεται στην δικαιοσύνη"
"Να αφήσουμε την δικαιοσύνη να κάνει την δουλειά της"
"Η δικαιοσύνη κάνει την δουλειά της"
Πάντως, κατά την συζήτηση, αναγνωρίστηκε ότι υπάρχουν ευθύνες του Καραμανλή αλλά ότι αυτές είναι μόνο πολιτικές. Τουλάχιστον 19 φορές έγινε αναφορά σε ανάληψη πολιτικής ευθύνης από τον Καραμανλή, την Κυβέρνηση ή και τον Μητσοτάκη.
Διαβάστε σχετικά το άρθρο μας Όχι, η δικαιοσύνη ΔΕΝ κάνει έρευνα για τον Καραμανλή, ούτε είναι προαπαιτούμενο για να του ασκήσει δίωξη η Βουλή
Μπάζωμα - συνωμοσιολόγοι συγγενείς & αντιπολίτευση
Οι συγγενείς των θυμάτων καταγγέλουν ότι πραγματοποιήθηκε μπάζωμα στον τόπο του εγκλήματος και απορρίπτουν τον ισχυρισμό ότι αυτό έγινε για να εξυπηρετηθούν οι εργασίες των γερανών για την απομάκρυνση των συρμών.
Η λέξη "μπάζωμα" ακούστηκε περί τις 150 φορές κατά το τριήμερο, ενώ περί τις 21 φορές ακούστηκε η λέξη "ξεμπάζωμα".
Η Νέα Δημοκρατία απάντησε ότι είναι συνωμοσιολόγοι όσοι αναφέρονται σε μπάζωμα και ότι ο ισχυρισμός περί μπαζώματος είναι μια θεωρία συνωμοσίας. Περίπου 96 φορές ακούστηκαν εκφράσεις οι οποίες σχετίζονται με την λέξη συνωμοσία, συνωμοσιολόγοι κλπ.
Ο Μητσοτάκης στην ομιλία του αναφέρθηκε 2 φορές σε συνωμοσίες ενώ ο Καραμανλής απέφυγε να κάνει τέτοια αναφορά.
Σας κοιτώ στα μάτια - Καρυστιανού - Σιωπή
Περίπου 7 φορές ακούστηκε εκ μέρους της Νέας Δημοκρατίας η έκφραση "σας κοιτώ στα μάτια" ή "σας κοιτάζουμε στα μάτια". Προφανώς, ως ένδειξη ειλικρίνιας. Πάντως, όσο και αν κοιτούν τους συγγενείς των θυμάτων στα μάτια, το όνομα της κυρίας Καρυστιανού αναφέρθηκε περί τις 21 φορές αλλά καμία φορά δεν έγινε αυτό από την Νέα Δημοκρατία, τον Μητσοτάκη ή τον Καραμανλή.
Από τις 7 φορές που ακούστηκε η έκφραση αυτή, οι 3 φορές ήταν από τον Μητσοτάκη. Μία φορά είπε και ο Καραμανλή ότι "σας κοιτώ στα μάτια". Η πλήρης περικοπή της ομιλίας του Καραμανλή έχει ως εξής (πρακτικά 27.03.2024 σελ. 482):
"Δεν έχω να κρύψω κάτι ούτε και να φοβηθώ. Στέκομαι εδώ και σας κοιτώ στα μάτια, με απόλυτο σεβασμό στις μνήμες αυτών που χάθηκαν και τις οικογένειές τους και χωρίς κραυγές".
Ο Καραμανλής χρησιμοποίησε την έκφραση αυτή για να δείξει ότι μιλάει με ειλικρίνεια και σεβασμό. Αλλά αυτός ο σεβασμός ακυρώθηκε με την επόμενη έκφρασή του περί κραυγών, την οποία χρησιμοποίησε για να απαξιώσει τον αγώνα των συγγενών οι οποίοι ορθώνουν ανάστημα αντί να σιωπούν.
Στην ίδια γραμμή και ο Βουλευτής της ΝΔ Ιω. Γιάτσιος, οποίος ζήτησε και αυτός σιωπή (πρακτικά 27.03.2024 σελ. 167):
"Αγαπητοί συνάδελφοι, αναφορικά με την τραγική υπόθεση που μας απασχολεί όλους και μιλώντας με υπέρμετρο σεβασμό στη μνήμη των θυμάτων αλλά και των συγγενών τους και των οικείων τους, ας σιωπήσουμε και ας αφήσουμε τους θεσμούς και τη δικαιοσύνη να κάνει απερίσπαστα τη δουλειά της"
Μάλιστα, ο Βουλευτής της ΝΔ Λάζαρος Τσαβδαρίδης το πήγε ένα βήμα παραπέρα. Ταύτισε την σιωπή με την ταπεινότητα και τον σεβασμό (πρακτικά 26.03.2024 σελ. 137):
"Και πλανάσθε οικτρά αν ερμηνεύετε ως αδυναμία της Κυβέρνησης τη συνειδητή σιωπή, αλλά και την ταπεινότητά μας μπροστά στη μνήμη των νεκρών και μπροστά στον πάντα δικαιολογημένο και σεβαστό θυμό των οικογενειών των θυμάτων"
Έγκλημα - δυστύχημα
Συγγενείς και αντιπολίτευση κάνουν λόγο για "έγκλημα των Τεμπών" και για τον λόγο αυτό ζητούν να τεθεί ο Καραμανλής (και ο Σπίρτζης) στην κρίση της δικαιοσύνης. Κατά την διάρκεια της τριήμερης συζήτησης της πρότασης δυσπιστίας, έγιναν περίπου 142 αναφορές σε "έγκλημα των Τεμπών".
Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη απάντησε περίπου 230 φορές ότι πρόκειται περί "δυστυχήματος" κι όχι περί "εγκλήματος". Ήταν αναμενόμενη η χρήση της λέξης "δυστύχημα" αντί της λέξης έγκλημα από την Νέα Δημοκρατία. Και τούτο διότι, αν η ΝΔ δέχονταν ότι έχει διαπραχθεί έγκλημα, τότε θα έπρεπε να αποδεχθούν ή και να επιδιώξουν την διερεύνηση τυχόν ποινικών ευθυνών και πολιτικών υπαιτίων. Εκτός κι αν αποδέχονται την ύπαρξη εγκλήματος αλλά μόνο για ό,τι αφορά στις πράξεις και τις παραλείψεις του σταθμάρχη και των λοιπών προσώπων στα οποία έχει ασκηθεί ποινική δίωξη. Εξαιρουμένων δηλαδή των πολιτικών προσώπων.
Συγκρίνοντας την συχνότητα που ακούστηκαν αυτές οι λέξεις (δυτύχημα - έγκλημα), η λέξη "δυστύχημα" υπερίσχυσε (230 αναφορές έναντι 142).
Ο Μητσοτάκης και ο Καραμανλής δεν ανέφεραν ούτε μία φορά την λέξη "έγκλημα" κατά τις ομιλίες τους. Αντιθέτως, αναφέρθηκαν σε "δυστύχημα" 9 και 4 φορές αντίστοιχα.
Σταθμάρχης - Ανθρώπινο λάθος
Από την πρώτη κι όλας ημέρα που έγινε το δυστύχημα, ο ίδιος ο Μητσοτάκης υπέδειξε ως μοναδικό υπαίτιο τον σταθμάρχη.
Οι αναφορές στην λέξη "σταθμάρχης/ες" κλπ ξεπέρασαν ακόμα και τις αναφορές στην λέξη "μπάζωμα" (185 έναντι 150) ενώ περί τις 59 φορές έγινε αναφορά σε "ανθρώπινο λάθος".
Οφθαλμαπάτη
Οι κυβερνητικοί βουλευτές έκαναν λογικά άλματα για να δημιουργήσουν μια οφθαλμαπάτη. Οι ισχυρισμοί τους παρουσιάζουν μεγάλο τεχνικό ενδιαφέρον.
Ο πυρήνας των επιχειρημάτων που ακούστηκαν, αποσκοπεί στο να δημιουργήσει την ανακριβή εντύπωση ότι η υπόθεση έχει περίπου δικαστεί και ότι η δικαιοσύνη έκρινε ότι μοναδικός υπεύθυνος είναι ο σταθμάρχης.
Η επιχειρηματολογία αυτή, αν και φαινομενικά στράφηκε κατά της αντιπολίτευσης, στην πραγματικότητα απευθύνεται, με πλάγιο τρόπο, και στους συγγενείς των θυμάτων, τους οποίους περιλαμβάνουν στους "συνωμοσιολόγους".
Η δημιουργία της οφθαλμαπάτης βασίστηκε στην επίκληση όρων όπως η ομολογία και η προφυλάκιση του σταθμάρχη, ο οποίος "ανέλαβε την ευθύνη". Οι όροι αυτοί είναι εύκολο να προκαλέσουν ανακριβείς εντυπώσεις σε όσους δεν γνωρίζουν την τεχνική σημασία τους. Ειδικότερα, μπορούν να δημιουργήσουν το ανακριβές συμπέρασμα ότι έχει υπάρχει ένας και μοναδικός υπαίτιος, δηλαδή ο σταθμάρχης, και ότι είναι περίπου νομικώς αδύνατο να υπάρχουν συνυπεύθυνα πρόσωπα όπως για παράδειγμα πρώην υπουργοί. Ή ότι η δικαστική εξουσία έκρινε, με την προφυλάκιση του σταθμάρχη, ότι δεν μπορούν να υπάρχουν συνυπεύθυνοι πολιτικοί. Η επιχειρηματολογία αυτή καταλήγει στο συμπέρασμα πως όσοι ζητούν την λογοδοσία του Καραμανλή ή του Σπίρτζη, είναι το λιγότερο, υποστηρικτές της αθωότητας του σταθμάρχη. Και τούτο διότι, δήθεν, η ευθύνη του σταθμάρχη αποκλείει την ευθύνη Καραμανλή ή του Σπίρτζη.
Ο ισχυρισμός, λοιπόν, της πλειοψηφίας είναι ότι αφού ο σταθμάρχης ομολόγησε, προφυλακίστηκε και ανέλαβε την ευθύνη, είναι περίπου ένα "κυνήγι μαγισσών" από τους συγγενείς των θυμάτων η αναζήτηση τυχόν ευθύνών του Καραμανλή. Αφού ομολόγησε, είναι ο μοναδικός υπαίτιος για την τραγωδία. Φυσικα, ο συλλογισμός αυτός συμπαρασύρει και βγάζει εκτός κάδρου ευθυνών και τον Σπίρτζη.
Το λογικό άλμα είναι προφανές. Η ύπαρξη ενός υπαιτίου δεν αποκλείει την ύπαρξη και συνυπαίτιων προσώπων. Η συμμετοχή και άλλων προσώπων στην ίδια πράξη, όχι απλώς υφίσταται ως έννοια και ως πραγματικό γεγονός στην έννομη τάξη, αλλά προβλέπεται, με διάφορες μορφές (συναυτουργία, παραυτουργία, συνέργεια κλπ), ήδη εδώ και 2 αιώνες και στην ποινική νομοθεσία της χώρας. Μόλις που χρειάζεται να ανφέρουμε ότι το εάν ο σταθμάρχης είναι υπαίτιος του εγκλήματος, αυτό δεν αποκλείει τυχόν ποινικές ευθύνες πολιτικών προσώπων.
Ο Βουλευτής της ΝΔ Λάζαρος Τσαβδαρίδης, με την ομιλία του αναφέρθηκε στην ουσία της υπόθεσης για τον σταθμάρχη και μάλιστα με τρόπο που μπορεί να ερμηνευθεί πως προκαταλαμβάνει την δικαστική κρίση. Αφενός, αναφέρθηκε στην ομολογία του σταθμάρχη δημιουργώντας την εντύπωση ότι έχει περίπου καταδικαστεί, χωρίς ωστόσο να έχει εκδικαστεί η υπόθεση. Αφετέρου, με την τοποθέτηση του υποδεικνύει τον "ένοχο που ανέλαβε την ευθύνη". Όμως, η κρίση περί αθωότητας ή ενοχής ανήκει στην δικαστική εξουσία και όχι στον κο. Τσαβδαρίδη. Το ζήτημα όμως δεν είναι η ομολογία του σταθμάρχη ή το εάν έχει ευθύνη. Το ζήτημα είναι ότι η κρίση περί ενοχής ανήκει στην δικαστική εξουσία κι όχι στους βουλευτές. Πρόκειται για συμβολή στην θεμελίωση της θεωρίας του "αποκλειστικά υπέυθυνου" σταθμάρχη, η οποία είναι κεντρική επιχειρηματολογία της Νέας Δημοκρατίας και η οποία αποσκοπεί στο να δημιουργήσει την ανακριβή εντύπωση ότι η υπόθεση έχει κριθεί από την δικαστική εξουσία και μάλιστα ότι αποφάσισε πως ευθύνεται μόνο ο σταθμάρχης.
Πλεύρης και Τσαβδαρίδης έκαναν και κάτι πραγματικά αδιανότητο: αποκάλεσαν την αντιπολίτευση ως "συνηγόρους υπεράσπισης" του σταθμάρχη επειδή ζητούν την διερεύνηση τυχόν ευθυνών του Καραμανλή και δεν αποδέχονται ως μοναδικό υπαίτιο τον σταθμάρχη. Αυτή η μομφή όμως δεν απευθύνεται μόνο στην αντιπολίτευση αλλά και στους συγγενείς των θυμάτων διότι είναι και δική τους απαίτηση να ερευνηθούν τυχόν ευθύνες και του Καραμανλή (και του Σπίρτζη) από την δικαστική εξουσία. Εξάλλου, το ψήφισμα της κυρίας Καρυστιανού, το οποίο συγκέντρωσε 1,3 εκ. υπογραφές, αφορά ακριβώς αυτό: την διερεύνηση τυχόν ποινικών ευθυνών υπουργών. Επομένως, η επιχειρηματολογία της Νέας Δημοκρατίας ήταν ότι όποιοι αναζητούν τυχόν ποινικές ευθύνες υπουργών, δηλ. συγγενείς, κοινωνία και αντιπολίτευση, λειτουργούν ως συνήγοροι του σταθμάρχοι διότι τάχα η δικαιοσύνη έκρινε πως μόνο αυτός φταίει.
Συγκεκριμένα, ο Πλεύρης είπε (πρακτικά 26.03.2024 σελ. 118):
Όμως, πάμε να δούμε τη συνθήκη, βάσει της οποίας ζητάτε αυτή την πρόταση. Πρώτα απ’ όλα επιτέλους το λέτε. Γιατί εδώ πέρα εγώ αισθάνομαι ότι τα κόμματα που υπογράφετε την πρόταση μομφής είστε συνήγοροι υπεράσπισης όχι των θυμάτων, αλλά του σταθμάρχη. Διότι αυτή τη στιγμή έχετε βγάλει πλήρως τις ευθύνες του ανθρώπου, που έβαλε δύο τρένα και συγκρούστηκαν μεταξύ τους, προκειμένου να έχετε πολιτικό όφελος. Κι εδώ είναι ο βασικός διαχωρισμός ποινικών και πολιτικών ευθυνών. Συμπεριφέρεστε ως συνήγοροι υπεράσπισης του σταθμάρχη, διότι δεν σας ενδιαφέρει η διαλεύκανση της υπόθεσης. Σας ενδιαφέρει αποκλειστικά και μόνο να κερδίσετε όφελος
Ο Τσαβδαρίδης είπε (πρακτικά 26.03.2024 σελ. 131)
"Η πρόταση δυσπιστίας που καταθέτετε είναι παράλληλα πρόταση δυσπιστίας απέναντι στην κοινή λογική. Γιατί στην αγωνία σας να φορτώσετε την ευθύνη γενικά στην Κυβέρνηση για τα πάντα φτάσατε στο σημείο να αμφισβητείτε ακόμη και την ομολογία του ίδιου του μοιραίου σταθμάρχη για το ανθρώπινο λάθος. Δηλαδή, στην ουσία αυτό που λέτε είναι ότι η Κυβέρνηση προσπαθεί να ρίξει τάχα αβάσιμα την ευθύνη στον σταθμάρχη, όταν ο ίδιος ο σταθμάρχης έχει ήδη αναλάβει από μόνος του τη δική του ευθύνη. Συμπεριφέρεστε ως συνήγοροι υπεράσπισης του σταθμάρχη, διότι δεν σας ενδιαφέρει η διαλεύκανση της υπόθεσης. Σας ενδιαφέρει αποκλειστικά και μόνο να κερδίσετε όφελος"
Ο Μάκης Βορίδης, στην ίδια ακριβώς γραμμή, επέμεινε στην θεωρία του "αποκλειστικά υπέυθυνου" σταθμάρχη. Με ένα νομικό άλμα και χρησιμοποιώντας την έκφραση "κακώς τον κρατάμε?", ταύτισε την προσωρινή κράτηση με την καταδίκη για να πείσει, όσους δεν διαθέτουν τεχνικές γνώσεις, ότι Κυβέρνηση και δικαστική εξουσία έδρασαν πολύ γρήγορα και απέδωσαν δικαιοσύνη. Ότι δήθεν η υπόθεση κρίθηκε από την δικαιοσύνη, διά της προφυλακίσεως, και ότι έκρινε πως μοναδικός υπεύθυνος είναι ο σταθμάρχης. Η προφυλάκιση όμως δεν ταυτίζεται με την καταδίκη πολλώ δε μάλλον δεν συνιστά δικαστική κρίση.
Ο Βορίδης είπε (πρακτικά 26.03.2024 σελ. 37, 57):
Ο σταθμάρχης για ποιον λόγο κρατείται, αν δεν υπάρχει ανθρώπινο λάθος? [..] Η άποψή σας είναι ότι δεν έχει υπάρξει ανθρώπινο σφάλμα στα Τέμπη; Κακώς τον κρατάμε τον άνθρωπο; Είναι προφυλακισμένος ο σταθμάρχης.
Εδώ, το ζήτημα είναι γενικότερου ενδιαφέροντος και πράγματι πρόκειται για θέμα για το οποίο υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες. Διαχρονικά, οι κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τον ποινικό κώδικα κατά τρόπο που να ευνοεί τις προφυλακίσεις. Αυτό έγινε κυρίως με την αναγωγή πλημμελημάτων σε κακουργήματα. Πρόκειται για επικοινωνιακό εργαλείο καθώς η προφυλάκιση είναι γρήγορη και δημιουργεί στην κοινή γνώμη την εντύπωση ότι ταυτίζεται με μια άμεση και γρήγορη καταδίκη. Ικανοποιεί αυτό που αποκαλούμε "κοινό περί δικαίου αίσθημα". Η προφυλάκιση όμως δεν είναι ούτε καταδίκη ούτε προκαταβολή της ποινής. Ο προφυλακιστέος δεν είναι ένας ένοχος σε αναμονή μιας δικαστικής απόφασης που απλώς θα επισφραγίσει την καταδίκη του. Η προφυλάκιση είναι μέτρο δικονομικού καταναγκασμού που έχει ως σκοπό να διασφαλίσει την παρουσία του κατηγορουμένου στην ποινική διαδικασία, την έκτιση της ποινής και την αποτροπή διάπραξης άλλων εγκλημάτων. Θα πρέπει επιτέλους να πάψει να χρησιμοποιείται ως επικοινωνιακό εργαλείο διότι έτσι δημιουργείται και ένα είδος προσδοκίας προς τις δικαστικές αρχές για να την επιβάλλουν.
Συμφέροντα
Μια ακόμα λέξη η οποία εμφανίστηκε με εντυπωσιακή συχνότητα ήταν η λέξη "συμφέροντα". Ακούστηκε περίπου 177 φορές για να υποστηριχθεί η άποψη ότι η πρόταση δυσπιστίας ήταν κατευθυνόμενη από επιχειρηματικά συμφέροντα και ότι σχετίζονται με το δημοσίευμα της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ του Βαγγέλη Μαρινάκη περί μονταζιέρας. Μάλιστα, αναφέρθηκε 2 φορές η έκφραση "Εκδοτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα".
Σύμβαση 717
Σε ό,τι αφορά στην σύμβαση 717, έγιναν περίπου 133 αναφορές σε αυτήν εκ των οποίων οι 16 από τον Μητσοτάκη και οι 4 από τον Καραμανλή.
"Φέρτε κατηγορητήριο"
Η ρητορική περί "κατηγορητηρίου" χρησιμοποιήθηκε από την Νέα Δημοκρατία για να υποστηριχθεί το επιχείρημα ότι όσοι επιζητούν την διερεύνηση ποινικών ευθυνών του Καραμανλή, το κάνουν πρόχειρα και χωρίς να έχουν κάποια συγκεκριμένη κατηγορία ή στοιχεία εις βάρος του. Ότι η αντιπολίτευση δημιουργεί μια περίπου καφκική κατάσταση κατά την οποία επιδιώκει να στείλει φυλακή ανθρώπους οι οποίοι δεν γνωρίζουν καν για τί κατηγορούνται. Άρα, ότι έτσι αποδεικνύεται ότι δεν έχει καμία ευθύνη διότι, εάν είχε, τότε δεν θα δυσκολεύονταν τόσο πολύ να διατυπώσουν συγκεκριμένες κατηγορίες από την αντιπολίτευση. Η ρητορική αυτή δεν αφορά μόνο την αντιπολίτευση διότι την διερεύνηση τυχόν ποινικών ευθυνών του Καραμανλή την επιζητούν και οι συγγενείς των θυμάτων.
Οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, ακόμα και οι Μητσοτάκης - Καραμανλής, διατύπωσαν το αίτημα να φέρουν "κατηγορητήριο" στην Βουλή όσοι αποδίδουν ποινικές ευθύνες κατά του Καραμανλή για το έγκλημα των Τεμπών.
Ο Μητσοτάκης είπε ανακριβώς ενώπιον της Βουλής ότι το Σύνταγμα απαιτεί "κατηγορητήριο" για την εκκίνηση της διαδικασίας ποινικής δίωξης κατά υπουργών (πρακτικά 28.03.2024 σελ. 464, 471):
Έχει έρθει η ώρα να κάνουμε μία συζήτηση κι εδώ πέρα σε αυτή την Αίθουσα για τη διατήρηση της πολιτικής και της ποινικής ευθύνης. Για την πολιτική ευθύνη δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία αμφιβολία. Ο Υπουργός παραιτήθηκε αμέσως. Την ανέλαβε την πολιτική ευθύνη. Για να κατηγορηθεί, όμως, κάποιος για ποινικές ευθύνες, το ξέρετε πολύ καλά, το Σύνταγμά μας απαιτεί κατηγορητήριο και προανακριτική επιτροπή. Μας είπε ο κ. Φάμελλος το εξής αμίμητο. Να κάνουμε μία προκαταρκτική έτσι γενικά, έτσι αφηρημένα, χωρίς κατηγορητήριο. [..] Ξέρετε τι μου θυμίζει αυτό; Μου θυμίζει κάτι. Μου θυμίζει το κ. Πολάκη ο οποίος έλεγε: «Να βάλουμε φυλακή κάποιον πολιτικό μπας και σωθούμε. Δεν με νοιάζει ποιος». Και μιλάτε για κράτος δικαίου; Αυτό είναι το κράτος δικαίου στη δικιά σας την αντίληψη; Να στείλετε έναν άνθρωπο φυλακή, αλλά χωρίς κατηγορητήριο. [..] Και φτάνουμε τώρα στο σημερινό παράδοξο. Ενώ και τα Τέμπη ουσιαστικά πραγματικό συμπληρωματικό κατηγορητήριο δεν έχετε τεκμηριώσει, έρχεστε και λέτε «πάμε να κάνουμε μια προκαταρκτική, έτσι, γενικά», τι έρχεται τώρα να προτείνετε στη Βουλή; Ουσιαστικά να αμφισβητηθεί η δεδηλωμένη. Αυτό σημαίνει η πρόταση δυσπιστίας. Πρόταση δυσπιστίας σημαίνει ότι έρχομαι και θέλω ουσιαστικά να ρίξω την Κυβέρνηση. Είναι το ανώτατο κοινοβουλευτικό εργαλείο το οποίο έχετε στη διάθεσή σας. Με ποιο όχημα; Ένα παραπλανητικό τίτλο μιας εφημερίδας.
Τα ίδια ισχυρίστηκε και ο Κ. Αχ. Καραμανλής (πρακτικά 27.03.2024 σελ. 472):
Βλέπετε, όλο αυτό το διάστημα έχω λάβει μια απλή απόφαση για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, να τοποθετούμαι αποκλειστικά και μόνο θεσμικά. Γι’ αυτό και ήμουνα εγώ ο ίδιος που από τον Οκτώβριο είχα ζητήσει από όσους με κατηγορούν, να καταθέσουν πρόταση σύστασης προανακριτικής επιτροπής για τα Τέμπη…Δηλαδή να συντάξουν συγκεκριμένο κατηγορητήριο και να έρθουν εδώ να δούμε αν και ποια βάση έχει. Με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, θεσμικά εδώ στη Βουλή, όχι στα λαϊκά δικαστήρια της τηλεόρασης και των σόσιαλ μίντια. Δεν κρύφτηκα, δεν κρύβομαι και δεν θα κρυφτώ πίσω από καμμία βουλευτική ασυλία! (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας)
Ο Κ. Κατσαφάδος περίπου έδωσε συγχαρητήρια στον Καραμανλή (πρακτικά 28.03.2024 σελ. 5):
Ο κ. Καραμανλής ήρθε χθες εδώ και από αυτό εδώ το Βήμα έθεσε τον εαυτό του και είπε: Φέρτε ένα συγκεκριμένο κατηγορητήριο, πείτε ότι επειδή η 717 δεν είχε ολοκληρωθεί, αυτό οδήγησε στην τραγωδία και στο θάνατο των πενήντα επτά ανθρώπων. Αιτιολογήστε το και εδώ είμαι, δεν θα κρυφτώ πίσω από την ασυλία μου.
ΣΥΡΙΖΑ
Η στάση των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν κωμική εάν δεν επρόκειτο για ένα τραγικό ζήτημα. Η προχειρότητα έχει αναχθεί σε προαπαιτούμενο για τον ΣΥΡΙΖΑ. Φυσικά, αυτό το γνωρίζουν στην Νέα Δημοκρατία και για αυτό τους είναι εύκολο να φέρουν σε δύσκολη θέση τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τόσο στην Βουλή όσο και στις συζητήσεις στα ΜΜΕ.
Πιο συγκεκριμένα, η πτέρυγα της ΝΔ απαίτησε από τους Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να καταθέσουν "κατηγορητήριο" με συγκεκριμένες κατηγορίες κατά του Καραμανλή. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ παρέμειναν σιωπηλοί και δεν είχαν κάτι συγκεκριμένο να καταθέσουν. Δεν αναφέρθηκαν σε συγκεκριμένα αδικήματα τα οποία αποδίδουν στον Καραμανλή. Και αυτό έγινε όχι μόνο στην Βουλή αλλά και στις εμφανίσεις τους στα ΜΜΕ.
Όμως, κατά το κλείσιμο των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής τον Μάρτιο του 2024, ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε το πόρισμα του. Την Κυριακή 10 Μαρτίου 2024, οπότε δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα του, δημοσιεύτηκε και ανακοίνωση (pdf) του κόμματος στην οποία αναφέρεται:
Περαιτέρω σύμφωνα με το κατατεθέν πόρισμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ υφίσταντο ισχυρότατες ενδείξεις τέλεσης ποινικών αδικημάτων από τον Καραμανλή Κωνσταντίνο και συγκεκριμένα της παράβασης καθήκοντος, διατάραξης ασφάλειας συγκοινωνιών, ανθρωποκτονίας με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή, σωματικές βλάβες κατά συρροή.
Επομένως, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αναφερθεί τόσο στο πόρισμα όσο και στην ανακοίνωσή του, σε συγκεκριμένες κατηγορίες κατά του Καραμανλή. Παρόλα αυτά, ούτε ένας βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ δεν παρέπεμψε στο πόρισμα του κόμματός του, κατά την συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας ή στα ΜΜΕ, όταν οι της ΝΔ τους καλούσαν να διατυπώσουν τα αδικήματα τα οποία αποδίδουν στον Καραμανλή. Ούτε ένας βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ δεν παρέπεμψε τους Βουλευτές της ΝΔ στο πόρισμα του κόμματός του! Ούτε ένας βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ δεν είπε "έχουμε διατυπώσει συγκεκριμένες κατηγορίες στο πόρισμά μας, οπότε μην μας εγκαλείτε για αοριστίες".
Αυτό είναι πρωτοφανές και πρέπει να καταγραφεί στα παγκόσμια πολιτικά χρονικά. Πώς γίνεται ένα κόμμα το οποίο μόλις 2 εβδομάδες πριν την πρόταση δυσπιστίας, είχε διατυπώσει βαρύτατες κατηγορίες κατά του Καραμανλή, να μην τις επικαλείται στην Βουλή ή στα ΜΜΕ? Με απλά λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επικαλέστηκε το ίδιο του το πόρισμά!
Δύο είναι τα πιθανά σενάρια της σιωπής του ΣΥΡΙΖΑ. Το πρώτο είναι ότι πιστεύουν πως οι κατηγορίες του πορίσματος δεν είναι ισχυρές και για τον λόγο αυτό απέφυγαν να τις επαναλάβουν. Όμως, επειδή επακολούθησε η κατάθεση "κατηγορητηρίου" από τον ΣΥΡΙΖΑ στο οποίο επαναλήφθηκαν αυτές οι κατηγορίες, το σενάριο αυτό δεν φαίνεται πιθανό. Πιθανότερο φαίνεται να είναι το σενάριο ότι δεν γνώριζαν τί έγραφε το πόρισμα του κόμματός τους ή ότι δεν το είχαν διαβάσει καν ή ότι το διάβασαν αλλά δεν του έδωσαν σημασία και το ξέχασαν.
Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το ζήτημα στερείται σοβαρότητας. Αναδεικνύει την προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα. Μια προχειρότητα η οποία είναι ενδημική στο κόμμα τους και η οποία δεν καταγράφεται για πρώτη φορά με την πρόταση δυσπιστίας. Είναι λες και πρόκειται για υποχρέωση, για την πλειοψηφία των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, να εμφανίζονται απροετοίμαστοι και αδιάβαστοι.
Όμως ούτε οι βουλευτές της ΝΔ αναφέρθηκαν στο πόρισμα του ΣΥΡΙΖΑ για να πουν ότι σε αυτό περιέχονται συγκεκριμένα αδικήματα κατά του Καραμανλή. Έστω για να κατηγορήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ ότι οι κατηγορίες του πορίσματος είναι αβάσιμες. Ίσως αυτό να μην έγινε τυχαία από την ΝΔ. Ίσως να έγινε επειδή ήξεραν ότι στον ΣΥΡΙΖΑ αγνοούν το ίδιο τους το πόρισμα και δεν ήθελαν να τους υπενθυμίσουν την ύπαρξή του.
Ο Πλεύρης (πρακτικά 26.03.2024 σελ. 120) ανέφερε:
Στο πόρισμά μας, που ενδεχομένως πολλοί από εσάς δεν το έχετε διαβάσει
Το πιθανότερο είναι ότι όχι μόνο δεν έχουν διαβάσει το πόρισμα της ΝΔ αλλά ούτε και το δικό τους πόρισμα. Περισσότερο αναφέρθηκαν στο πόρισμα της Ευρωπαίας εισαγγελέως παρά στο ίδιο τους το πόρισμά.
Κατηγορητήριο ή πρόταση?
Το τεχνικό κομμάτι, το οποίο μας ενδιαφέρει, είναι το κατά πόσο απαιτείται "κατηγορητήριο".
Το άρθρο 86 του Συντάγματος δεν αναφέρεται σε κατηγορητήριο αλλά σε πρόταση άσκησης δίωξης η οποία υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές.
Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 του Ν. 3126/2003 (νόμος περί ευθύνης υπουργών):
1. Η πρόταση για άσκηση της ποινικής δίωξης υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές, με συγκεκριμένη αναφορά στα στοιχεία της αξιόποινης πράξης και μνεία των διατάξεων που παραβιάστηκαν, διαφορετικά είναι απαράδεκτη.
Επομένως, και ο Ν. 3126/2003 αναφέρεται σε πρόταση άσκησης δίωξης κι όχι σε κατηγορητήριο.
Επιπλέον, και το άρθρο 154 του Κανονισμού της Βουλής αναφέρεται σε πρόταση για την άσκηση δίωξης κι όχι σε κατηγορητήριο.
Επομένως, τεχνικά, πρόκειται περί πρότασης άσκησης δίωξης κι όχι περί κατηγορητηρίου.
Τόσο όμως το άρθρο 5 παρ. 1 του Ν. 3126/2003 όσο και το άρθρο 154 του Κανονισμού της Βουλής, περιέχουν ως προϋπόθεση του παραδεκτού της πρότασης, την αναφορά στις διατάξεις οι οποίες παραβιάστηκαν. Δηλαδή, απαιτείται η πρόταση άσκησης δίωξης να αποδίδει συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα και να αναφέρει τις διατάξεις της ποινικής νομοθεσίας στις οποίες τυποποιούνται τα αδικήματα αυτά.
Για ποιο λόγο η ΝΔ επέλεξε την χρήση του όρου "κατηγορητήριο" αντί του ορθού όρου "πρόταση δίωξης"?
Εξάλλου, και στις περιπτώσεις που η ΝΔ ζήτησε την σύσταση επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης, το έγγραφό της το ονόμαζε "πρόταση" κι όχι "κατηγορητήριο". Βλ. ενδεικτικά πρόταση κατά Νίκου Παππά, πρόταση κατά Δημ. Παπαγγελόπουλου.
Κατηγορητήριο ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αντέκρουσε την ρητορική περι κατηγορητηρίου και την άφησε να επικρατήσει. Δεν αποκατέστησε τα πράγματα προς το τεχνικά ορθό δηλ. προς την συνταγματική απαίτηση κατάθεσης πρότασης κι όχι κατηγορητηρίου.
Επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ έσπευσε να επιβεβαιώσει την ΝΔ και την Δευτέρα 1η Απριλίου 2024 έδωσε στην δημοσιότα ένα πρόχειρο "κατηγορητήριο" κατά του Κ. Αχ. Καραμανλή με το οποίο του αποδίδονται συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα. Σε επόμενο άρθρο μας θα αναλύσουμε για ποιους λόγους θεωρούμε το "κατηγορητήριο" του ΣΥΡΙΖΑ πρόχειρο. Πάντως, ακόμα και επαρκώς τεκμηριωμένο να ήταν, εάν το κατέθετε ο ΣΥΡΙΖΑ στην Βουλή, η πλειοψηφία θα το απέρριπτε ως αβάσιμο. Ο ΣΥΡΙΖΑ διευκόλυνε την ΝΔ σε αυτήν την κατεύθυνση. Η ΝΔ κινήθηκε εκ του ασφαλούς και απέδειξε ότι γνωρίζει καλά τον πολιτικό της αντίπαλο και τις αδυναμίες του. Είχε την σιγουριά ότι δεν πρόκειται ο ΣΥΡΙΖΑ να καταθέσει κάποιο σοβαρό κείμενο. Και ο ΣΥΡΙΖΑ την επιβεβαίωσε.
Ακολουθήστε μας στο BlueSky, στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
