Η κρίση η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη στον ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο του 2024, ανέδειξε το καταστατικό του κόμματος ως το πλέον συζητημένο έγγραφο των τελευταίων ημερών. Οι υπέρμαχοι της μομφής το περιφέρουν λες και είναι οι πλάκες του Μωυσή. Ορκίζονται πίστη σε αυτό ενώ ταυτόχρονα το καταπατούν. Ανήγαγαν τον καταστατικό πατριωτισμό στην υψηλότερη αξία της αριστεροσύνης. Τί κι αν είναι ένα προχειρογράφημα? Τί κι αν είναι ένα έγγραφο χαμηλού επιπέδου χωρίς εσωτερική συνοχή? Η πίστη στις διαδικασίες είναι από τα υψηλότερα ιδανικά. Έστω κι αν οι διαδικασίες είναι πρόχειρες ή δεν υπάρχουν. Αξίζει όμως σε αυτό το έγγραφο να περιφέρεται σαν να είναι ευαγγέλιο. Διότι αντανακλά με τον καλύτερο τρόπο αυτό που είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Ένα ασόβαρο κόμμα σε διαδικασία ενδόρρηξης. Ένα κόμμα του οποίου τα στελέχη είναι σε παράκρουση πολιτικής επιβίωσης. Στο άρθρο αυτό παρατίθεται το καταστατικό το ΣΥΡΙΖΑ και γίνεται ένας μικρός σχολιασμός των επιμέρους διατάξεών του. Η διαδικασία μομφής απλά δεν υπάρχει. Κυριολεκτικά. Δεν προβλέπει τίποτα για αυτήν το καταστατικό. Όσοι υποστηρίζουν ότι η μομφή την οποία προβλέπει το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ είναι το αντίστοιχο της Συνταγματικής διαδικασίας μομφής δεν έχουν στοιχειώδη νομική παιδεία και δεν καταλαβαίνουν για ποιο πράγμα ομιλούν. Από την άλλη, πολιτικά, οι 87 έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Δημιουργούν τις εξελίξεις και ο Κασσελάκης σέρνεται πίσω από αυτές. Θα είναι η πρώτη εσωκομματική διαδικασία ενός κόμματος της οποίας οι συντελεστές θα έχουν το βλέμμα στραμμένο στις εσωκομματικές διαδικασίες του ΠΑΣΟΚ. Η εκλογή του Χάρη Δούκα είναι καθοριστική για την πολιτική επιβίωση κάποιων. Όσο ο Κασσελάκης παραμένει εξαφανισμένος τόσο θα τον ξεπερνούν οι εξελίξεις.
Ακολουθήστε μας στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
Το ιστορικό
Στην συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ το Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου 2024, κατατέθηκε πρόταση μομφής κατά του προέδρου του, Στέφανου Κασσελάκη, από 100 μέλη της Κ.Ε.
Την ίδια ημέρα πραγματοποιήθηκε ψηφοφορία με θέμα το εάν η πρόταση μομφής θα ψηφιστεί με φανερή ή μυστική ψήφο. Υπέρ της μυστικής ψηφοφορίας τάχθηκαν 122 και κατά της μυστικής ψηφοφορίας 90.
Η ψηφοφορία επί της πρότασης μομφής έγινε την επόμενη ημέρα, την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2024. Η μομφή υπερψηφίστηκε από 163 μέλη της Κ.Ε. και καταψηφίστηκε από 120. Από τις συνολικά 286 ψήφους, οι 76 έγιναν με τηλεφωνική ψήφο, κάτι που προφανώς παραβιάζει την μυστικότητα της ψήφου, η οποία είχε αποφασιστεί την προηγούμενη ημέρα.
Η πλευρά του Στέφανου Κασσελάκη φέρεται να αμφισβητεί το νομότυπο της διαδικασίας.
Την Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 2024 συνεδρίασε η Πολιτική Γραμματεία του κόμματος και εισηγήθηκε προς την Κεντρική Επιτροπή την διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου 1-3 Νοεμβρίου 2024, την εκλογή αντιπροσώπων για το συνέδριο στις 19-20 Οκτωβρίου, την εκλογή νέου προέδρου και Κεντρικής Επιτροπής την Κυριακή 24 Νοεμβρίου και εφόσον χρειαστεί 2ος γύρος την Κυριακή 1 Δεκεμβρίου.
Την Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2024, ο Συνταγματολόγος Ξενοφών Κοντιάδης, με ανάρτησή του στο Facebook επισήμανε ότι αφενός το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν προβλέπει την συνέπεια της υπερψήφισης της πρότασης μομφής και αφετέρου ότι δεν νοείται μυστική ψήφος όταν γίνεται τηλεφωνικά. Ειδικότερα, η ανάρτηση του Κοντιάδη είχε ως εξής:
Ένα σύντομο θεσμικό σχόλιο για τις εσωκομματικές διαδικασίες στον ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με το καταστατικό του κόμματος, "σε περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης της Κεντρικής Επιτροπής από το 50% +1 των μελών της προς τον πρόεδρο συγκαλείται έκτακτο συνέδριο." (άρθ. 20 παρ. 4). Πρώτη παρατήρηση, η άρση της εμπιστοσύνης δεν προκύπτει από το καταστατικό ότι συνεπάγεται έκπτωση του προέδρου, αλλά σύγκληση συνεδρίου για να δρομολογηθεί νέα εκλογική διαδικασία από την κομματική βάση. Όμως εκλήφθηκε ως έκπτωση και ο πρόεδρος Κασελάκης με τους συνεργάτες του αποχώρησαν. Δεύτερη παρατήρηση, ως προς τη διαδικασία άρσης της εμπιστοσύνης. Στην ΚΕ αποφασίστηκε η σχετική διαδικασία να γίνει με μυστική ψηφοφορία. Όμως παρόντα ήταν 210 από τα 295 μέλη της. Ενώ λοιπόν τα παρόντα μέλη ψήφισαν σε κάλπη, τα απόντα ψήφισαν τηλεφωνικά, με ανοιχτή ακρόαση σε τριμελή επιτροπή. Διαβάζουμε στο ρεπορτάζ ότι "επί συνόλου 295 μελών της Κεντρικής Επιτροπής ψήφισαν με φυσική παρουσία στην κάλπη 210 άτομα ενώ 64 μέλη ψήφισαν τηλεφωνικά. Επίσης 21 μέλη δεν απάντησαν στο τηλέφωνο." Ποια μυστικότητα, ποια θεσμική σοβαρότητα ως προς τη διαδικασία, ποιές οι επιπτώσεις της ψηφοφορίας; Όλα αυτά δεν συμβαίνουν σε κάποια τριτοκοσμική χώρα ή σε κάποιο περιθωριακό κόμμα, αλλά στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ. Μετά διερωτώνται πολλοί γιατί τα πολιτικά κόμματα, ως αναγκαίος θεσμός για τη λειτουργία του κοινοβουλευτισμού, έχουν πλήρως απαξιωθεί στη συνείδηση των πολιτών... ΥΓ. Βέβαια αν ο ΣΥΡΙΖΑ λειτουργούσε με όρους θεσμικής σοβαρότητας αμφιβάλλω αν θα είχε ποτέ εκλεγεί πρόεδρος ο Κασελάκης, αλλά αυτά τα έχω αναλύσει εκτενώς στο βιβλίο μου "Το φαινόμενο Κασσελάκη" (εκδ. Καστανιώτη, 2023).
H K.E. του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, το ανώτερο όργανο του κόμματος και αυθεντικός ερμηνευτής του Καταστατικού, υπερψηφίζοντας την πρόταση άρσης εμπιστοσύνης, κήρυξε αυτόματα έκπτωτο τον Στέφανο Κασσελάκη από το αξίωμα του προέδρου του κόμματος και ενεργοποίησε τις διατάξεις του καταστατικού για τη διενέργεια εκτάκτου Συνεδρίου του κόμματος. Ο σεβασμός στις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων του Κόμματος και η τήρηση του καταστατικού και των κομματικών διαδικασιών είναι υποχρέωση για κάθε μέλος και στέλεχος και ουδείς είναι ανώτερος αυτών. Συνεπώς, το ζήτημα αυτό είναι λήξαν.
Την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2024, ο Στέφανος Κασσελάκης ανακάλεσε το πληρεξούσιο προς τον υπεύθυνο των οικονομικών και άλλων λειτουργικών θεμάτων του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστο Μαυροκεφαλίδη. Ο Στέφανος Κασσελάκης ανακάλεσε το πληρεξούσιο ως εν ενεργεία πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κι όχι επειδή με αυτό παραδέχεται ότι δεν είναι πλέον πρόεδρος.
Το καταστατικό
Η συνολική εντύπωση που αφήνει το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι είναι ένα προχειρογράφημα. Είναι ένα έγγραφο που αντανακλά την εικόνα που επικρατεί στο κόμμα αυτό εδώ και πολλά χρόνια, δηλαδή ότι πρόκειται για ένα κόμμα του οποίου οι αξίες είναι η προχειρότητα, η αδράνεια και η αδιαφορία.
Είναι ακατανόητο το γιατί οι αντίπαλοι του Κασσελάκη προτάσσουν τόσο έντονα τον καταστατικό πατριωτισμό και την προσήλωση στις διαδικασίες. Όλα αυτά θα είχαν νόημα εφόσον υπήρχαν. Τίποτα από αυτά δεν περιέχει το καταστατικό, το οποίο είναι ένα τραγικό έγγραφο χωρίς εσωτερική συνοχή και χωρίς να είναι συγκεκριμένο. Δεν είναι υπερβολή εάν χαρακτηριστεί ως μια "τσαπατσουλιά". Τί προσήλωση μπορεί να αξιώνει κανείς σε αυτό?
Το πρώτο που κάνει σίγουρα αρνητική εντύπωση σε αυτό το έγγραφο και δείχνει προχειρότητα είναι ότι δεν περιέχει ημερομηνίες όπως ημερομηνία ψήφισης και θέσης σε ισχύ. Το μόνο που αναφέρεται στο άρθρο 54 είναι ότι η ισχύς του καταστατικού ξεκινά από την ψήφισή του με βάση την ηλεκτρονική ψηφοφορία μετά από σχετική απόφαση του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Λες και το 3ο συνέδριο είναι κάποια σταθερά στην συνείδηση των πολιτών και αυτομάτως μεταφράζεται σε συγκεκριμένη ημερομηνία. Λες και είναι ab urbe condita (από κτίσεως Ρώμης).
Σίγουρα κάνει κακή εντύπωση και το γεγονός ότι δεν περιέχει ούτε ένα σύντομο ιστορικό τροποποιήσεων.
Τα ίδια ισχύουν και για το καταστατικό της Νέας Δημοκρατίας. Όχι όμως για το καταστατικό του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ στο οποίο αναφέρεται ρητά ότι ψηφίστηκε στο 3ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που έλαβε χώρα την 20,21,22/5/2022.
Προοίμιο καταστατικού
Όσο κι αν φαίνεται καταγέλαστο επειδή δεν έχει επαληθευτεί από την μέχρι σήμερα στάση του ΣΥΡΙΖΑ, η παρ. 4 του προοιμίου ορίζει ότι "ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι κόμμα ικανό να αναγνωρίζει τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία στο βάθος". Προς το παρόν, το μόνο που αναγνωρίζει το κόμμα είναι η ανάγκη των στελεχών του για πολιτική επιβίωση.
Το ίδιο φαιδρη φαίνεται και η πρόβλεψη της παρ. 8 του προοιμίου όπου ορίζεται ότι "ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι κόμμα ανοιχτό σε όλες και όλους τους προοδευτικούς πολίτες της χώρας", όταν είναι γνωστό ότι λειτουργεί ως ένα κλειστό σύστημα που παράγει εσωστρέφεια. Εξάλλου, σε αυτό οφείλεται και η περιδίνηση στην οποία βρίσκεται την τρέχουσα περίοδο. Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και "ιστορικά στελέχη της αριστεράς", θεωρούν το κόμμα ως ιδιοκτησία τους και αποστρέφονται το "νέο αίμα". Μόνο ως ψηφοφόρους θέλουν τους πολίτες. Δεν θέλουν να τους βλέπουν να αναλαμβάνουν τον ΣΥΡΙΖΑ και να συμμετέχουν οργανωτικά σε αυτόν. Δεν θέλουν τους πολίτες στα πόδια τους. Είναι ένα κόμμα διαδρόμων και παραγόντων. Θυμίζει ποδοσφαιρική ομάδα της δεκαετίας του 1990. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Νέα Αριστερά. Πρόκειται για ένα κόμμα το οποίο, ενώ υπάρχει ήδη εδώ κι ένα έτος, εν τούτοις ανακυκλώνονται τα ίδια και τα ίδια πρόσωπα. Τα ίδια πρόσωπα εμφανίζονται συνεχώς στον δημόσιο διάλογο και σε τηλεοπτικές εκπομπές. Δεν έχει αναδειχθεί ούτε ένα νέο πρόσωπο, ούτε ένα νέο στέλεχος από την Νέα Αριστερά. Δεν θέλουν τους πολίτες στα πόδια τους διότι οι ίδιοι είναι σπουδαίοι. Είναι σημαντικοί και αναντικατάστατοι. Κανείς από τον λαό δεν μπορεί να τους φτάσει. Εάν συμβεί ποτέ να χαθούν, θα χαθεί για πάντα και η αληθινή αριστερά.
Η πιο φαιδρή διαπίστωση βρίσκεται στην παρ. 11 του προοιμίου η οποία προβλέπει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ "Είναι κόμμα που σέβεται τόσο θεσμικά όσο και έμπρακτα κάθε μέλος του, τις απόψεις και τις εμπειρίες του". Και είναι αστείο να λέγονται αυτά όταν μόλις πρόσφατα η Κεντρική Επιτροπή δεν σεβάστηκε την βούληση της πλειοψηφίας η οποία ψήφισε συγκεκριμένο πρόσωπο ως πρόεδρο.
Γενικά, το προοίμιο του καταστατικού, μόνο ως φάρσα μπορεί να χαρακτηριστεί αν όχι ως τραγωδία. Αραδιάζονται σε αυτό αοριστολογίες οι οποίες διαψεύδονται από την ίδια την πραγματικότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα παραγόντων και παραγοντίσκων που δεν δίνει δεκάρα για την κοινωνία και τις ανάγκες της.
Μέλη του κόμματος
Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 1, μέλος του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο έχει συμπληρώσει το 16o έτος, διαμένει στην Ελλάδα, αποδέχεται το καταστατικό, την ιδρυτική διακήρυξη και τις γενικές πολιτικές αρχές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Όλα τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ανήκουν υποχρεωτικά σε μια από τις Οργανώσεις Μελών του.
Το άρθρο 4 παρ. 3 ορίζει ότι κάθε μέλος της Οργάνωσης Μελών έχει δικαίωμα να προσφύγει κατά ένταξης νέου μέλους στην Επιτροπή Δεοντολογίας σε προθεσμία 15 ημερών από την γνωστοποίηση της αίτησης εγγραφής νέου μέλους στο Συντονιστικό. Είναι αυτονόητο ότι το καταστατικό δεν ορίζει περιοριστικά ή έστω ενδεικτικά για ποιους λόγους μπορεί ένα υφιστάμενο μέλος να προσφύγει κατά της ένταξης νέου μέλους. Ένα προχειρογράφημα δεν θα μπορούσε να είναι συγκεκριμένο. Όλα είναι πρόχειρα αλλά και επικίνδυνα διότι εφόσον δεν ορίζονται συγκεκριμένα κριτήρια τότε μπορεί να μην γίνει δεκτή η ένταξη νέου μέλους για οποιονδήποτε λόγο, άρα και αυθαίρετα ή καταχρηστικά. Αυτό, στα νομικά αποκαλείται "ανασφάλεια δικαίου".
Το άρθρο 5 παρ. 1 στοιχ. (δ) ορίζει ότι τα μέλη έχουν το δικαίωμα να εκλέγονται σε όλα τα όργανα και τα αντιπροσωπευτικά σώματα σε όλα τα επίπεδα του κόμματος, μέσω της Οργάνωσης Μελών που ανήκουν.
Σύμφωνα με το στοιχ. (ε) της ίδιας διάταξης τα μέλη έχουν δικαίωμα σε πλήρη πληροφόρηση για τη δράση του κόμματος σε όλα τα επίπεδα ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα ισότιμης συμμετοχής στις αποφάσεις, στον έλεγχο και στη δράση του κόμματος.
Το άρθρο 6 στοιχ. (β) προβλέπει ότι κάθε μέλος του κόμματος έχει υποχρέωση να υποστηρίζει, εφαρμόζει και διαδίδει τις θέσεις του κόμματος σε όλους τους χώρους κοινωνικής παρουσίας και δράσης του, περιλαμβανομένης της ψηφιακής δημόσιας σφαίρας. Αυτήν την πρόβλεψη του καταστατικού φαίνεται να την παραβίασαν πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ με την απραξία που επέδειξαν ιδίως στις ευρωεκλογές. Βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σε λευκή απεργία. Δεν έκαναν τον παραμικρό προεκλογικό αγώνα ενόψει των Ευρωεκλογών και δεν διέδωσαν τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Και σίγουρα αυτό συνιστά παραβίαση του καταστατικού.
Ταυτόχρονα, το στοιχείο (ε) του άρθρου 6 ορίζει ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να ασκήσει το μέλος το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι να καταβάλλει τακτικά την οικονομική συνδρομή του.
Επιπλέον, κατά το άρθρο 7 παρ. 2, μέλος που αναιτιολόγητα δεν συμμετέχει στις συνελεύσεις της Οργάνωσης Μελών για περισσότερο από ένα χρόνο, καλείται από την Οργάνωση Μελών σε συζήτηση για την αντιμετώπιση των λόγων που εμποδίζουν τη συμμετοχή του. Εάν μετά τη συνάντηση αυτή η μη συμμετοχή εξακολουθεί, το μέλος θεωρείται ότι αποχώρησε. Οι διατάξεις αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν προς τον σκοπό του περιορισμού του εκλογικού σώματος που θα συμμετάσχει στην εκλογή νέου προέδρου, εφόσον αυτό εξυπηρετεί τις επιδιώξεις εκείνων που υπερψήφισαν την πρόταση μομφής κατά του Στέφανου Κασσελάκη. Σίγουρα όμως στις εθνικές εκλογές θα θέλουν την ψήφο του μέλους το οποίο ουσιαστικά απέβαλαν. Μπορεί να μη το θέλουν ως μέλος αλλά το θέλουν ως ψήφο για να τους εκλέξει βουλευτές.
Επιπλέον, το άρθρο 20 παρ. 3 ορίζει ότι η η εκλογή της Κ.Ε. γίνεται σε πανελλαδικό επίπεδο με καθολική ψηφοφορία όλων των μελών με ενιαία λίστα. Με τον ίδιο τρόπο και την ίδια μέρα, σε χωριστή κάλπη, γίνεται και η εκλογή Προέδρου του κόμματος. Συνεπώς, το καταστατικό προβλέπει ότι τα μέλη ψηφίζουν για πρόεδρο και δεν προβλέπεται ρητά η συμμετοχή φίλων στην εκλογή αυτή. Είναι άλλο η ιδιότητα του μέλους και άλλο η ιδιότητα του φίλου. Οι φίλοι δεν ανήκουν άνευ ετέρου στην εκλογική βάση για τις εσωκομματικές διαδικασίες.
Σύμφωνα με το άρθρο 46, δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τα όργανα και τα αξιώματα του κόμματος έχουν όλα τα ταμειακώς εντάξει μέλη του κόμματος. Οι απώτατες προθεσμίες εντός των οποίων πρέπει κάποιος/α να έχει γίνει μέλος του κόμματος για να συμμετέχει σε συγκεκριμένη εκλογική διαδικασία καθορίζονται κάθε φορά με απόφαση της ΚΕ. Πέραν του ότι ορίζεται ρητά ότι το εκλογικό σώμα αποτελείται από ταμειακώς ενήμερα μέλη (κι όχι φίλους) ορίζεται και ότι μπορεί η Κεντρική Επιτροπή να καθορίσει το πόσα χρόνια πριν πρέπει να είναι κάποιος μέλος για να έχει το δικαίωμα το εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Συνεπώς, μπορεί η Κεντρική Επιτροπή να αξιοποιήσει την διάταξη αυτή για να αποκλείσει την υποψηφιότητα Κασσελάκη. Μπορεί να ορίσει ότι για να έχει δικαίωμα εκλέγεσθαι πρέπει να είναι πχ μέλος από πενταετίας.
Σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 1 του καταστατικού, κάθε μέλος μπορεί να ζητήσει ενώπιον της Οργάνωσης Μελών στην οποία ανήκει, προφορικά ή γραπτά, να πάψει να είναι μέλος.
Συνοψίζοντας:
1. Τα μέλη έχουν δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι εφόσον είναι ταμειακώς ενήμερα.
2. Η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να καθορίζει πόσα χρόνια πρέπει να είναι κάποιος μέλος για να συμμετάσχει σε εκλογική διαδικασία.
3. Οι φίλοι του κόμματος δεν έχουν αυτονοήτως το δικαίωμα του εκλέγειν
4. Κάθε μέλος μπορεί να προσφύγει κατά της ένταξης νέου μέλος χωρίς να ορίζονται συγκεκριμένοι λόγοι για να επιτρέπεται να γίνει αυτό.
5. Τα μέλη έχουν υποχρέωση να υποστηρίζουν, εφαρμόζουν και διαδίδουν τις θέσεις του κόμματος σε όλους τους χώρους κοινωνικής παρουσίας και δράσης τους.
Φίλοι του κόμματος
Με το άρθρο 8 παρ. 1 προβλέπεται η εγγραφή φίλου του κόμματος στο πλαίσιο της επιδίωξης του ΣΥΡΙΖΑ για συνεχή και μόνιμη επαφή, διάλογο και συνεργασία του με όσους και όσες στηρίζουν τις θέσεις και τις δραστηριότητές του, τους οποίους ενθαρρύνει να συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες και τη δράση των οργανώσεών του. Πολύ ωραία η διατύπωση στα λόγια. Οι φίλοι έχουν λοιδορηθεί υποτιμητικά ως "δίευροι" επειδή προσέρχονται με ένα 2ευρω να ψηφίσουν.
Στο άρθρο 8 παρ. 2 προβλέπεται ότι οι φίλοι του κόμματος έχουν δικαίωμα να ενημερώνονται για όλες τις δραστηριότητες και τις αποφάσεις του κόμματος, να συμμετέχουν σε δημοψηφίσματα ή προκριματικές εσωκομματικές εκλογές για την επιλογή υποψηφίων για δημόσια αξιώματα, όπου οι ειδικότερες διατάξεις του παρόντος καταστατικού δίνουν τη σχετική δυνατότητα.
Δεν γίνεται ρητή, σαφής και ξεκάθαρη πρόβλεψη ότι οι φίλοι έχουν το δικαίωμα του άρθρου 20 παρ. 3 περί εκλογής προέδρου και Κ.Ε. Δηλαδή, οι φίλοι δεν έχουν άνευ ετέρου το δικαίωμα του εκλέγειν στις εκλογές για πρόεδρο. Το εκλογικό σώμα αποτελείται κατ' αρχήν από τα ταμειακώς ενήμερα μέλη.
Συνοψίζοντας:
1, Οι φίλοι δεν έχουν αυτονοήτως το δικαίωμα του εκλέγειν, όπως το έχουν τα ταμειακώς ενήμερα μέλη.
2. Δεν ορίζεται ρητά ότι η εκλογή της Κ.Ε. γίνεται κατά την διάρκεια που είναι σε εξέλιξη και το Συνέδριο.
Κεντρική Επιτροπή
Σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 3, το οποίο αναφέρεται στο τακτικό συνέδριο, ορίζεται ότι η Κεντρική Επιτροπή εκλέγεται σε πανελλαδικό επίπεδο με καθολική ψηφοφορία όλων των μελών με ενιαία λίστα. Συνεπώς, το καταστατικό προβλέπει ότι τα μέλη ψηφίζουν για Κ.Ε. και δεν προβλέπεται ρητά η συμμετοχή φίλων του κόμματος. Είναι άλλο η ιδιότητα του μέλους και άλλο η ιδιότητα του φίλου. Οι φίλοι δεν ανήκουν άνευ ετέρου στην εκλογική βάση για τις εσωκομματικές διαδικασίες.
Σύμφωνα με το άρθρο 46, δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τα όργανα και τα αξιώματα του κόμματος έχουν όλα τα ταμειακώς εντάξει μέλη του κόμματος στο αντίστοιχο επίπεδο (πανελλαδικά, περιφέρεια, νομός, ΟΜ). Άρα, μόνο τα ταμειακώς ενήμερα μέλη έχουν δικαίωμα να θέσουν υποψηφιότητα για μέλη της Κεντρικής Επιτροπής.
Σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1, η Κεντρική Επιτροπή αποτελεί το ανώτερο πολιτικό όργανο. Είναι αρμόδιο για την εφαρμογή των αποφάσεων του συνεδρίου. Εκλέγει την Πολιτική Γραμματεία, τον/την Γραμματέα της και τα όργανα που θεωρεί απαραίτητα για τη λειτουργία και τη δράση του κόμματος. Σύμφωνα με την παρ. 7, η Κεντρική Επιτροπή συνέρχεται τακτικά, δια ζώσης ή, όταν απαιτείται με υβριδικό ή ψηφιακό τρόπο, κάθε 3 μήνες με ευθύνη της Πολιτικής Γραμματείας και εντός 15 ημερών όταν το ζητήσει το 1/4 των μελών της. Σημειώνεται ότι η παρ. 7 προβλέπει την συμμετοχή κι όχι την ψηφοφορία με ψηφιακό τρόπο.
Το άρθρο 20 παρ. 4 προβλέπει ότι ο πρόεδρος λειτουργεί στο πλαίσιο των αποφάσεων της Κεντρικής Επιτροπής και ότι σε περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης της Κεντρικής Επιτροπής από το 50% +1 των μελών της προς τον πρόεδρο συγκαλείται έκτακτο συνέδριο. Κατά το άρθρο 21 παρ. 3, το έκτακτο συνέδριο πραγματοποιείται το πολύ μέσα σε 3 μήνες από τη στιγμή που διατυπώνεται το σχετικό αίτημα.
Το άρθρο 26 παρ. 1 προβλέπει ότι για σημαντικά θέματα είναι δυνατόν, πριν τη λήψη απόφασης από την ΚΕ ή άλλα κατά περίπτωση αρμόδια όργανα του κόμματος, να διοργανώνεται διαβούλευση μεταξύ των μελών, ή και των φίλων, του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, με στόχο τη στάθμιση της άποψής τους. Η καθαίρεση του εκλεγμένου προέδρου είναι σίγουρα ένα σημαντικό θέμα. Όμως, η Κ.Ε. δεν αξιοποίησε την δυνατότητα αυτή για διαβούλευση στην βάση. Παρόλα αυτά ομιλούν τάχα για δημοκρατικές διαδικασίες.
Κατά το άρθρο 44 παρ. 1, η Κεντρική Επιτροπή έχει την ευθύνη για τη διαχείριση των οικονομικών του κόμματος, ορίζει τον Οικονομικό Υπεύθυνο και την Οικονομική Επιτροπή που καταρτίζει τον ετήσιο προϋπολογισμό και παρακολουθεί την πορεία των οικονομικών του κόμματος. Σύμφωνα με την παρ. 5, για τα οικονομικά δεδομένα του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν να ενημερώνονται οι οργανώσεις και τα μέλη του κόμματος από την αρμόδια Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου της ΚΕ. Δεν προβλέπεται ότι η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να ορίσει πληρεξούσιο πρόσωπο το οποίο αναλαμβάνει την καθημερινή οικονομική διαχείριση.
Συνοψίζοντας:
1. Δεν ορίζεται ότι η Κ.Ε. είναι "αυθεντικός ερμηνευτής" του καταστατικού
2. Ορίζεται μόνο η συμμετοχή στις συνεδριάσεις της με ψηφιακό τρόπο κι όχι και η δυνατότητα ψηφοφορίας με ψηφιακό τρόπο.
3. Εκλέγεται από τα ταμειακώς ενήμερα μέλη κι όχι και από τους φίλους
4. Η Κ.Ε. έχει την ευθύνη για τα οικονομικά του κόμματος αλλά δεν έχει το δικαίωμα να διενεργεί πράξεις οικονομικής διαχείρισης. Δεν ορίζεται ότι μπορεί να εξουσιοδοτεί πρόσωπα να διενεργούν πράξεις οικονομικής διαχείρισης οι οποίες να δεσμεύουν το κόμμα έναντι τρίτων.
5. Δεν ορίζεται ρητά ότι είναι στις αρμοδιότητές της να καθορίζει τα προσόντα τα οποία πρέπει να πληρούν οι υποψήφιοι πρόεδροι. Ορίζεται ρητά μόνο ότι μπορεί να αποφασίζει μόνο για το πόσα χρόνια πρέπει να είναι κάποιος μέλος για να θέσει υποψηφιότητα.
6. Δεν ορίζεται ότι μπορεί να αποφασίζει η ίδια για την νομιμότητα των αποφάσεών της.
Πρόταση μομφής
Το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο χαρακτηρίζεται από προχειρότητα, δεν περιέχει ειδικές διατάξεις για την πρόταση μομφής. Δεν αφιερώνει κάποιο κεφάλαιο ή άρθρο σε αυτήν. Πώς, λοιπόν, αξιώνουν κάποιοι καταστατικό πατριωτισμό και σεβασμό στις αποφάσεις των οργάνων, όταν τα όργανα αποφασίζουν μέσα από μια μη προβλεπόμενη διαδικασία.
Το άρθρο 20, το οποίο έχει ως τίτλο "Τακτικό Συνέδριο", προβλέπει στην παρ. 4 ότι "Σε περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης της Κεντρικής Επιτροπής από το 50% +1 των μελών της προς τον πρόεδρο συγκαλείται έκτακτο συνέδριο".
Δηλαδή, σε ένα εντελώς άσχετο άρθρο, περιέχονται εντελώς αποσπασματικά και 2 γραμμές όλες κι όλες οι οποίες αναφέρουν εντελώς γενικά και αόριστα την πρόταση μομφής, χωρίς να ορίζονται οι συνέπειες σε περίπτωση αποδοχής της παρά μόνο η διενέργεια έκτακτου συνεδρίου. Μάλιστα, ούτε το ποια είναι η αρμοδιότητα του έκτακτου συνεδρίου ορίζεται. Δηλαδή, αφήνει τα πράγματα στην τύχη. Ο θρίαμβος του ό,τι να ναι.
Το καταστατικό της ΝΔ αφιερώνει ειδικότερες διατάξεις (άρθρα 15, 19 και 17) για την δυσπιστία κατά του προέδρου της και προβλέπει ότι εάν γίνει δεκτή η πρόταση δυσπιστίας εκκινεί η διαδικασία εκλογής νέου προέδρου (άρθρο 19 παρ. 2). Επιπλέον ορίζει ότι ο απερχόμενος Πρόεδρος συνεχίζει να ασκεί τα καθήκοντά του μέχρι την εκλογή νέου Προέδρου (άρθρο 15 παρ. 3). Κατά το άρθρο 19, η πρόταση δυσπιστίας κατά του προέδρου μπορεί να γίνει είτε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα είτε από το Συνέδριο. Συνεπώς, το καταστατικό της ΝΔ δεν αφήνει τα πράγματα στην τύχη.
Το καταστατικό του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν προβλέπει διαδικασία δυσπιστίας κατά του προέδρου.
Μυστική ψηφοφορία
Το πρώτο ζήτημα είναι το πώς γίνεται η ψηφοφορία για την πρόταση μομφής κατά του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ. Το καταστατικό φυσικά σιωπά διότι είναι έγγραφο χωρίς ίχνος σοβαρότητας.
Το άρθρο 49 του καταστατικού προβλέπει ότι η εκλογή των οργάνων και των αντιπροσώπων στα συνέδρια και στις συνδιασκέψεις γίνεται με μυστική ψηφοφορία και με ενιαίο τρόπο.
Η πρόταση μομφής δεν ταυτίζεται με την εκλογή οργάνων ούτε είναι το αντίστροφο της εκλογής προσώπων όπως επικαλέστηκαν κάποιοι για να δικαιολογήσουν την μυστική ψήφο. Δεν είναι λοιπόν ακριβές ότι κάποιος εκλέγεται με μυστική ψήφο, άρα καθαρείται κι όλας με μυστική ψήφο.
Πρόκειται για πρωτοφανές αντιδημοκρατικό σόφισμα. Στις εθνικές εκλογές οι πολίτες ψηφίζουν με μυστική ψήφο αλλά η πρόταση μομφής στο κοινοβούλιο γίνεται με ονομαστική ψηφοφορία (άρθρο 142 Κανονισμού της Βουλής) διότι οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν τί ακριβώς ψήφισαν οι εκπρόσωποί τους. Τέτοιο σόφισμα δεν σκέφτηκαν ούτε οι αποστάτες του 1965 οι οποίοι ψήφισαν ονομαστικά και ανέλαβαν την πολιτική ευθύνη της ψήφου τους.
Το καταστατικό της ΝΔ δεν ορίζει το εάν γίνεται φανερή ή μυστική ψηφορία. Παραπέμπει όμως για ειδικότερες ρυθμίσεις στον Κανονισμό Λειτουργίας της Κ.Ο. και στον Κανονισμό Εργασιών του Συνεδρίου.
Το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν ορίζει ότι η Κεντρική Επιτροπή έχει την αρμοδιότητα να πραγματοποιήσει ψηφοφορία για το εάν η ψηφοφορία επί της πρότασης μομφής θα γίνει με φανερή ή μυστική ψήφο. Το Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου η Κεντρική Επιτροπή αποφάσισε με ψηφοφορία ότι η ψήφιση της πρότασης μομφής θα γίνει με μυστική ψήφο. Δεν προκύπτει από το καταστατικό ότι είχε τέτοια αρμοδιότητα. Ουσιαστικά, κάθε προσθήκη η οποία έγινε στην διαδικασία μομφής ισοδυναμεί με τροποποίηση κι όχι με ερμηνεία του καταστατικού από την Κεντρική Επιτροπή.
Ισχυρίστηκαν κάποιοι ότι η πρόταση μομφής του καταστατικού είναι το αντίστοιχο της πρότασης δυσπιστίας που προβλέπει το άρθρο 84 του Συντάγματος. Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι εφόσον κάποιοι δέχονται αναλογίες με ένα συνταγματικό εργαλείο, δηλαδή με ένα νομικό εργαλείο διότι το Σύνταγμα είναι νόμος, αποδέχονται και ότι το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κανονιστικό κείμενο το οποίο έχει και έννομες συνέπειες και επιδέχεται και νομικής ερμηνείας κι όχι αποκλειστικά πολιτικής, όπως ισχυρίστηκαν κάποιοι.
Έτι δε περαιτέρω, το άρθρο 142 παρ. 5 του Κανονισμού της Βουλής, ορίζει ότι η ψηφοφορία για την πρόταση δυσπιστίας γίνεται όπως προβλέπεται στο άρθρο 141 παρ. 5 για την ψήφο εμπιστοσύνης, δηλαδή πάντοτε με ονομαστική (φανερή) ψηφοφορία.
Αφού λοιπόν κάποιοι δέχονται την αναλογία με την Συνταγματική μομφή τότε θα έπρεπε να ζητούν ονομαστική ψηφοφορία.
Όμως, ούτε και η απόφαση για μυστική ψηφοφορία τηρήθηκε διότι έγινε και τηλεφωνική ψήφος, δηλαδή αποκάλυψη της ψήφου κι όχι μυστική ψηφοφορία.
Επικαλέστηκαν κάποιοι το σόφισμα ότι τάχα η φανέρωση της ψήφου ενώπιον της εφορευτικής επιτροπής δεν παραβιάζει την μυστικότητα της ψήφου διότι έτσι γίνεται και στις εθνικές εκλογές.
Πρόκειται για ανακριβή ισχυρισμό. Δεν γίνεται έτσι στις εθνικές εκλογές. Το άρθρο 83 παρ. 3 και 3Α στοιχ. ε' του ΠΔ 26/2012 ορίζει ότι δικαστικός αντιπρόσωπος και μόνον αυτός μπορεί να συνδράμει τον εκλογέα για να ψηφίσει εφόσον αυτός λόγω σωματικής αδυναμίας, αναπηρίας ή μειωμένης κινητικότητας δεν μπορεί να ακολουθήσει την διαδικασία του άρθρου 83 παρ. 1 και 2 του ΠΔ 26/2012 ήτοι δεν μπορεί αυτοδύναμα να προσέλθει αυτοπροσώπως στο εκλογικό τμήμα, να αποσυρθεί στο παραβάν, να επιλέξει το ψηφοδέλτιο της αρεσκείας του, να το τοποθετήσει στον εκλογικό φάκελο και να τον ρίξει στην κάλπη. Επομένως, είναι όλως εξαιρετική η περίπτωση κατά την οποία ο δικαστικός αντιπρόσωπος και μόνον αυτός (όχι η εφορευτική επιτροπή) ενδέχεται να μάθει το περιεχόμενο της ψήφου κάποιου εκλογέα. Ποια, λοιπόν, σωματική αδυναμία, αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα οδήγησε στην τηλεφωνική ψήφο? Προφανώς και ισχύουν στο ακέραιο όσα επικαλέστηκε ο καθηγητής Ξενοφών Κοντιάδης. Ουδεμία θεσμική σοβαρότητα είχε αυτή η διαδικασία της μυστικοφανερής ψήφου. Αυτό από μόνο του καθιστά άκυρη την διαδικασία της ψηφοφορίας επί της πρότασης μομφής. Τουλάχιστον, αυτό θα έπρεπε να γίνει εάν επικρατούσε κάποια ελάχιστη σοβαρότητα. Πράγματι όμως, η διαδικασία αυτή, ως interna corporis δεν μπορεί να ελεγχθεί δικαστικά.
Αποτέλεσμα της μομφής
Στην δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Στο καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν!
Το άρθρο 20 παρ. 4 του καταστατικού ορίζει ότι "Σε περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης της Κεντρικής Επιτροπής από το 50% +1 των μελών της προς τον πρόεδρο συγκαλείται έκτακτο συνέδριο". Αυτό και μόνο! Ουδεμία άλλη πρόβλεψη! Αδιανόητα πράγματα για κόμμα ευρωπαϊκού κράτους. Δεν προβλέπει καν με ρητό τρόπο την διενέργεια εκλογών!
Το καταστατικό της ΝΔ προβλέπει ρητά ότι εάν γίνει δεκτή η πρόταση μομφής εκκινεί η διαδικασία εκλογής νέου προέδρου (άρθρο 19 παρ. 2).
Η μοναδική συνέπεια την οποία προβλέπει το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης μομφής, είναι το έκτακτο συνέδριο. Αλλά ακόμα κι έτσι, δεν προβλέπεται για ποιο λόγο και με ποια αρμοδιότητα συγκαλείται έκτακτο συνέδριο. Για να κάνει τί? Για να κατατεθεί εκ νέου ενώπιόν του η πρόταση μομφής και να ψηφιστεί από τους συνέδρους? Εάν ναι, τότε ποιά θα είναι η συνέπεια της υπερψήφισης της πρότασης αυτής από το συνέδριο?
Επικαλέστηκαν κάποιοι ότι ότι είναι αυτονόητη συνέπεια της υπερψήφισης της πρότασης μομφής η έκπτωση του Προέδρου, κατ' αναλογία όσων προβλέπει το Σύνταγμα. Καμία συνέπεια ή κύρωση δεν είναι αυτονόητη στην έννομη τάξη ούτε και μπορεί να ορίζεται κατ' αναλογία άλλης άσχετης διάταξης.
Η αναλογία του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή ενός πρόχειρου εγγράφου το οποίο στερείται σοβαρότητας, με το Σύνταγμα της Ελλάδος που κάνουν κάποιοι, είναι ασόβαρη και δείχνει πως όσοι το κάνουν είτε δεν έχουν βασικές νομικές γνώσεις είτε το κάνουν με πρόθεση να παραπληροφορήσουν. Τα δύο κείμενα δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.
Αρχικά, το Σύνταγμα, στο άρθρο 84 προβλέπει ρητά και με σαφήνεια:
1. Πόσες υπογραφές πρέπει να έχει η πρόταση μομφής
2. Την διάρκεια της συζήτησης επί της πρότασης μομφής
3. Ότι η ψηφοφορία διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, εκτός κι αν ζητήσει η Κυβέρνηση 48ωρη αναβολή
4. Την πλειοψηφία που χρειάζεται για να γίνει αποδεκτή η πρόταση μομφής
5. Τις συνέπειες της υπερψήφισής της δηλαδή την απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της (άρθρο 38 παρ. 1 εδ. α'). Δεν το θεωρεί ως κάτι αυτονόητο
6. Ελάχιστο χρονικό διάστημα που πρέπει να παρέλθει από την προηγούμενη πρόταση μομφής ώστε να εγερθεί νέα.
7. Ονομαστική ψηφοφορία (άρθρο 142 του Κανονισμού της Βουλής)
Η πρόταση μομφής την οποία προβλέπει το Σύνταγμα είναι μια αυστηρώς προκαθορισμένη διαδικασία. Η όποια αναλογία κάνουν κάποιοι του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ με αυτήν, εκτός του ότι είναι εντελώς άστοχη, στερείται και σοβαρότητας.
Επομένως, όχι, δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτομάτως έκπτωτος ο Στέφανος Κασσελάκης επειδή υπερψηφίστηκε η πρόταση μομφής. Αφενός κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από το καταστατικό ως συνέπεια, αφετέρου δεν μπορεί να γίνει αναλογία με το Σύνταγμα.
Το επιχείρημα αυτό όμως, εκτός από ασόβαρο είναι και επικίνδυνο. Τί επικαλούνται όσοι το περιφέρουν? Ποιος είναι ο κανόνας τον οποίο επικαλούνται? Ότι μπορεί να επιβληθεί σε κάποιον μία συνέπεια η οποία δεν προβλέπεται πουθενά, κάνοντα αναλογία με άλλη διάταξη?
Είναι βασική δικαιοκρατική αρχή ότι οποιαδήποτε κύρωση / συνέπεια επιβάλλεται για την παραβίαση ενός νόμου, πρέπει πάντοτε να προβλέπεται ρητά από τον νόμο. Δεν μπορεί να είναι "αυτονόητη" ή "προφανής". Καμία συνέπεια δεν είναι αυτονόητη ή προφανής. Δεν μπορεί ο πολίτης να μην γνωρίζει εκ των προτέρων τις συνέπειες των πράξεών του. Αντιβαίνει στην αρχή του κράτους δικαίου. Είναι τόσο σοβαρό που θα μπορούσε να προκαλέσει καταδίκη της χώρας στο ΕΔΔΑ εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο πχ στο ποινικό δίκαιο. Είναι νομικώς απαράδεκτο να μην προβλέπεται ρητά έννομη συνέπεια και να γίνεται αναλογία με άλλο νομοθέτημα (Σύνταγμα) το οποίο μάλιστα δεν είναι καν αντίστοιχο. Θα ήταν σαν να γίνονταν αποδεκτό ότι μπορεί για παράδειγμα ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας να μην προβλέπει ρητή και σαφή κύρωση για την παράνομη στάθμευση και να επιβάλλεται κατ' αναλογία η κύρωση η οποία προβλέπεται για κάποιον που οδηγεί χωρίς κράνος ή υπό την επήρεια αλκοόλ.
Με άλλα λόγια, όσοι επικαλούνται αυτό το επιχείρημα, εάν αναλάβουν την διακυβέρνηση της χώρας έχουν την διάθεση να ψηφίζουν νόμους οι οποίοι δεν θα προβλέπουν ρητά τις συνέπειες της παράβασής τους και θα γίνονται αλχημείες & ακροβασίες? Δεν είναι λοιπόν μόνο ότι στερούνται σοβαρότητας. Είναι και επικίνδυνοι. Προωθούν την ανασφάλεια δικαίου.
Η "απόφαση" της Κεντρικής Επιτροπής την Πέμπτη 12 Σεπτεμβρίου ότι είναι "αυθεντικός ερμηνευτής" (sic!) του καταστατικού και ότι ο Στέφανος Κασσελάκης κηρύχθηκε αυτομάτως έκπτωτος είναι πολλαπλώς προβληματική διότι αφενός δεν προβλέπεται από το καταστατικό ότι η Κ.Ε. έχει την αρμοδιότητα της αυθεντικής ερμηνείας του καταστατικού και αφετέρου δημιουργεί (και δεν διαπιστώνει) το αδιέξοδο εξουσίας. Δικαίωμα αυθεντικής ερμηνείας έχει ο συντάκτης ενός κανονιστικού κειμένου. Σε συνταγματικό επίπεδο, δικαίωμα αυθεντικής ερμηνείας των νόμων έχει το όργανο το οποίο τους φτάχνει, δηλαδή η Βουλή και όχι η Κυβέρνηση. Αναφέρθηκε ήδη ότι δεν πρόκειται περί ερμηνείας διάταξης του καταστατικού (διότι δεν υφίσταται καν διάταξη περί μομφής προς ερμηνεία) αλλά περί τροποποίησης και συμπλήρωσης του καταστατικού, κάτι που κανονικά ανάγεται στην αρμοδιότητα του Συνεδρίου. Με την δήθεν αυθεντική ερμηνεία δεν ερμηνεύτηκε κανόνας αλλά θεσπίστηκε κανόνας.
Αδιέξοδο εξουσίας
Το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν προβλέπει τον ρόλο του "μεταβατικού προέδρου" σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης μομφής. Βασικά, δεν προβλέπει τίποτα.
Το καταστατικό της ΝΔ προβλέπει στα άρθρα 15, 19 και 17 ότι ο απερχόμενος Πρόεδρος συνεχίζει να ασκεί τα καθήκοντά του μέχρι την εκλογή νέου Προέδρου (άρθρο 15 παρ. 3).
Από τις διατάξεις του Συντάγματος προκύπτει ότι η χώρα έχει πάντοτε Κυβέρνηση και Πρωθυπουργό. Εάν γίνει δεκτή η πρόταση μομφής, η χώρα πάει εκλογές έστω με "υπηρεσιακή" Κυβέρνηση και "υπηρεσιακό" Πρωθυπουργό. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει Βουλή επειδή διαλύθηκε, πάντοτε θα υπάρχει Κυβέρνηση και Πρωθυπουργός. Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν να επιμένουν κάποιοι ότι η μομφή του ΣΥΡΙΖΑ είναι εργαλείο αντίστοιχο της Συνταγματικής μομφής?
Το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν προβλέπει απολύτως τίποτα. Είναι ο θρίαμβος του ό,τι να 'ναι. Εάν γίνει δεκτή η άποψη των αυθεντικών ερμηνευτών, οι οποίοι ομνύουν στον καταστατικό πατριωτισμό αλλά το ερμήνευσαν αυθεντικά χωρίς να προβλέπεται τέτοια αρμοδιότητα σε αυτό, ότι ο Κασελάκης είναι ήδη έκπτωτος, σε συνδυασμό με το ότι δεν προβλέπεται "μεταβατικός πρόεδρος" τότε προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πάει ακέφαλος σε εκλογές. Στην Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα αλλά στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν. Οποιαδήποτε αλχημεία για διορισμό "μεταβατικού προέδρου" θα ήταν αντίθετη στο καταστατικό, εκτός κι αν υπάρχει ομοφωνία από όλες τις πλευρές και γίνουν και κάποιες ακόμα ενέργειες για να έχει ισχύ έναντι τρίτων μια τέτοια απόφαση. Κάποιοι εμφανίζονται σε εκπομπές και ομιλούν χωρίς κανένα άγχος για το ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο εξουσίας.
Η ορθότερη ερμηνεία πρέπει να είναι ότι ο Κασσελάκης παραμένει Πρόεδρος, έστω ως "υπηρεσιακός" για να οδηγήσει το κόμμα σε εκλογές. Άλλως, υπάρχει κενό εξουσίας το οποίο δεν καλύπτεται από τις καταστατικές διατάξεις.
Αποδοχή διαδικασίας
Ακόμα ένα θλιβερό επιχείρημα το οποίο περιφέρουν κάποιοι είναι ότι τάχα αφού ο Κασσελάκης είπε στη Κεντρική Επιτροπή να του κάνουν μομφή και αφού δεν διαφώνησε με την διαδικασία, άρα όλα έγιναν νομότυπα και με την στάση του νομιμοποίησε τις αποφάσεις της Κεντρικής Επιτροπής.
Πρόκειται για ακόμα ένα αλλοπρόσαλο και επικίνδυνο σόφισμα. Ποιον κανόνα επικαλούνται? Ότι όποιος συμμετέχει σε μια διαδικασία, δεσμεύεται μια για πάντα από αυτήν σιωπηρώς και ότι δεν μπορεί να την αμφισβητήσει εκ των υστέρων, ακόμα κι αν διαπιστωθεί ότι υπήρξε σφάλμα? Ότι μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται? Ότι εφόσον η πλειοψηφία αποφασίσει κάτι, χωρίς αυτό να προβλέπεται, νομιμοποιείται?
Πρόκειται για επικίνδυνες ερμηνευτικές ατραπούς. Ευτυχώς, στην έννομη τάξη δεν ισχύει ότι ο σιωπών δοκεί συναινείν. (βλ. και Εξάβιβλος Αρμενόπουλου, περί κανόνων διαφόρων, άρθρο 51). Δεν μπορεί να αποδοθεί δικαιοπρακτική βούληση στην σιωπή κατά το δοκούν. Μια τέτοια ερμηνευτική εκδοχή θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι αφού ένας πολίτης υπέγραψε πχ μια καταχρηστική δανειακή σύμβαση με μια τράπεζα, την αποδέχεται, την νομιμοποιεί και δεν δικαιούται πλέον καμία προστασία. Άρα, τί έτι χρείαν έχομεν δικαίου προστασίας καταναλωτών? Αφού υπέγραψαν, την πάτησαν! Η αποδοχή του σοφίσματος αυτού θα σήμαινε επίσης ότι, αφού η πλειοψηφία μπορεί να αποφασίζει για όλα, μπορεί και να καταργήσει για παράδειγμα κι ένα ατομικό δικαίωμα.
Όχι, μια παρανομία ή μια παρατυπία δεν νομιμοποιείται άνευ ετέρου από την συμμετοχή σε αυτήν ή από την πλειοψηφία. Είναι στα basics του κράτους δικαίου αυτά.
Νομική ερμηνεία καταστατικού
Υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι επικαλούνται ότι δεν μπορεί να γίνεται νομική ερμηνεία του καταστατικού διότι είναι πολιτικό κείμενο. Το επιχείρημα αυτό το επικαλούνται κυρίως όσοι δεν γνωρίζουν νομικά. Η απλοϊκότητα της σκέψης τους είναι επικίνδυνη.
Το καταστατικό είναι ένα κανονιστικό κείμενο κι ως εκ τούτου επιδέχεται και νομικής ερμηνείας. Δεν αλλάζει τον χαρακτήρα του το γεγονός ότι είναι κείμενο πολιτικού κόμματος. Αλήθεια, εάν φτιάχνατε ένα κόμμα ή μια εταιρία, σε ποιον θα πηγαίνατε για να σας γράψει το καταστατικό? Σε έναν νομικό ή σε ένα ιστορικό στέλεχος της αριστεράς?
Επιπλέον, οι ίδιοι οι οποίοι επικαλούνται ότι το καταστατικό δεν επιδέχεται νομικής ερμηνείας, επικαλούνται το Σύνταγμα για να πουν ότι ο Κασσελάκης εξέπεσε. Δηλαδή, επικαλούνται έναν νόμο!!
Αμφισβήτηση πλειοψηφίας
Ένα ακόμα επιχείρημα το οποίο επικαλούνται είναι ότι τάχα και η πλειοψηφία η οποία ψήφισε σε μια εκλογική διαδικασία, μπορεί να αμφισβητηθεί όπως γίνεται και με την Συνταγματική πρόταση μομφής με την οποία αμφισβητείται η ψήφος του λαού.
Η πρώτη επισήμανση είναι ότι όσοι το επικαλούνται αυτό, επικαλούνται έναν νόμο, δηλαδή το Σύνταγμα. Αλλά κατά τα λοιπά επιμένουν ότι το καταστατικό δεν επιδέχεται νομικής ερμηνείας.
Ακούστηκε και το επιχείρημα ότι τάχα οι πολίτες στις εκλογές ψηφίζουν Βουλευτές κι όχι Πρωθυπουργό ή Κυβέρνηση. Άρα ότι η μομφή δεν είναι αμφισβήτηση της βούλησης του εκλογικού σώματος διότι δεν εκλέγει άμεσα κυβέρνηση ή πρωθυπουργό. Άρα, μάλλον είχε άδικο ο Δημήτριος Τσάτσος ο οποίος έγραφε ότι "το εκλογικό σώμα που ψηφίζει τη βουλή, επιλέγει ταυτόχρονα και την κυβέρνησή του" (Δημ. Θ. Τσάτσος "Συνταγματικό Δίκαιο", 1985 σελ. 372).
Οι αναλογίες που γίνονται είναι εσφαλμένες. Η Συνταγματική πρόταση δυσπιστίας είναι ένα εργαλείο αμφισβήτησης της πλειοψηφίας το οποίο παραμένει εδώ και δεκαετίες σε θεωρητικό επίπεδο. Ουδέποτε η πρόταση μομφής οδήγησε σε πτώση της Κυβέρνησης. Από την μεταπολίτευση και έπειτα, οι κυβερνήσεις ήταν στην πλειοψηφία τους μονοκομματικές και αυτοδύναμες. Η αποδοχή της πρότασης δυσπιστίας για την οποία απαιτούνται 151 ψήφοι, προϋποθέτει ότι θα την υπερψηφίσουν και κυβερνητικοί βουλευτές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν έχει υπερψηφιστεί καμία πρόταση μομφής. Οι κυβερνητικοί βουλευτές οι οποίοι θα ψηφίσουν για να πέσει η κυβέρνηση τους και θα προκαλέσουν κυβερνητική κρίση, αναλαμβάνουν μεγάλη ευθύνη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η ψηφοφορία είναι πάντοτε ονομαστική. Όσοι έχουν την διάθεση να προκαλέσουν κυβερνητική κρίση, πρέπει να έχουν και το σθένος να αναλάβουν την ευθύνη της ψήφου τους. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ποιοι ήταν οι βουλευτές οι οποίοι κατήργησαν την ψήφο τους. Αυτό είναι λογοδοσία κι όχι όσα επικαλούνται διάφοροι στις τηλεοπτικές εκπομπές.
Τηρήθηκε η διαδικασία
Το επόμενο επιχείρημα ήταν ότι τηρήθηκε άψογα μια καταστατικά προβλεπόμενη διαδικασία. Και πράγματι έτσι έγινε. Αρκεί όμως μόνο το τυπικώς άψογο για να είναι δημοκρατικά νομιμοποιημένη η έγερση μιας διαδικασίας?
Ιδίως τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά όταν διατυπώνουν τέτοια επιχειρήματα διότι η Αριστερά έχει την ιστορική εμπειρία της Αποστασίας του 1965.
Το επιχείρημα της άψογης τήρησης μια καταστατικής διαδικασίας επικαλέστηκαν και οι αποστάτες του 1965 για να νομιμοποιήσουν την αμφισβήτηση του 53% που είχε δώσει ο ελληνικός λαός στον Γεώργιο Παπανδρέου. Είπαν ότι ήταν νομότυπη η απόλυση του Παπανδρέου διότι τηρήθηκε η διαδικασία που ορίζει το άρθρο 31 του Συντάγματος του 1952. Άρα, η νομότυπη απόλυση του Παπανδρέου ήταν δημοκρατικώς αποδεκτή?
Όσοι επικαλούνται ότι η τήρηση της διαδικασίας αρκεί από μόνη της για να δώσει δημοκρατική νομιμοποίηση σε αυτήν, φλερτάρουν με την δικαίωση των αποστατών του 1965 διότι και αυτοί ετήρησαν την προβλεπόμενη διαδικασία.
Μομφή την επομένη των εκλογών
Όσοι επικαλούνται τα παραπάνω, ότι δηλαδή όλα είναι άψογα διότι τηρήθηκε η διαδικασία, την οποία προβλέπει το καταστατικό, αναγκαστικά αποδέχονται ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα την Κυριακή να εκλεγεί νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και την Δευτέρα να τον καθαιρέσει η Κεντρική Επιτροπή. Και να γίνεται αυτό ες αεί αφού το προβλέπει το καταστατικό. Εφόσον τηρηθεί η καταστατική διαδικασία, όλα θα είναι άψογα και δημοκρατικά?
Για την ιστορία, το Σύνταγμα το οποίο επικαλούνται, ορίζει ότι δεν μπορεί να κατατεθεί νέα πρόταση μομφής εάν δεν περάσουν 6 μήνες από την προηγούμενη. Από την άλλη, το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν θέτει κανέναν χρονικό περιορισμό. Όλα επιτρέπονται οποτεδήποτε.
Αλήθεια, πώς θα πάνε οι πολίτες να ψηφίσουν για νέο πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ όταν θα ξέρουν ότι μπορεί την επόμενη ημέρα της ψήφου τους να τον καθαιρέσει η Κεντρική Επιτροπή επειδή δεν είναι της αρεσκείας της?
Οικονομικό αδιέξοδο
Από τις διατάξεις των παρ. 2 και 3 του άρθρου 44 του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ προκύπτει ότι η συνομολόγηση & υπογραφή συμβάσεων με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες) καθώς και ότι η διαχείριση των λειτουργικών αναγκών του κόμματος είναι αρμοδιότητες του προέδρου. Σύφωνα με το άρθρο 44 παρ. 3, ο πρόεδρος μπορεί να διορίζει πληρεξούσιο πρόσωπο το οποίο θα διενεργεί πράξεις που σχετίζονται με τις διαχειριστικές και λειτουργικές ανάγκες του κόμματος. Δηλαδή, η αρμοδιότητα αυτή του προέδρου μπορεί να ασκείται και δια πληρεξουσίου προσώπου.
Την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2024, ο Στέφανος Κασσελάκης ανακάλεσε το πληρεξούσιο προς τον υπεύθυνο των οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Στέφανος Κασσελάκης ανακάλεσε το πληρεξούσιο ως εν ενεργεία πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κι όχι επειδή με αυτό παραδέχεται ότι δεν είναι πλέον πρόεδρος. Η ανάκληση του πληρεξουσίου είναι η ενδεδειγμένη ενέργεια την οποία θα έκανε ο οποιοσδήποτε δεν έχει δυνατότητα να ελέγξει τί πράττει το πληρεξούσιο πρόσωπο. Πάντως, ο Κασσελάκης έχει δικαίωμα να ζητήσει λογοδοσία από το πληρεξούσιο πρόσωπο.
Εφόσον η Κεντρική Επιτροπή ερμήνευσε αυθεντικά ότι ο Κασσελάκης έχει κηρυχθεί αυτομάτως έκπτωτος, δεν υπάρχει άλλο πρόσωπο το οποίο μπορεί να ασκεί τις οικονομικές αρμοδιότητες του προέδρου διότι αφενός δεν προβλέπεται από το καταστατικό και αφετέρου προκύπτει ότι είναι αποκλειστικές αρμοδιότητες του προέδρου.
Η Κεντρική Επιτροπή είναι μεν υπεύθυνη για τη διαχείριση των οικονομικών του κόμματος, αλλά δεν έχει την καταστατική αρμοδιότητα να διενεργεί διαχειριστικές και οικονομικές πράξεις διότι δεν το προβλέπει το καταστατικό. Ούτε όμως και ο Οικονομικός Υπεύθυνος ή η Οικονομική Επιτροπή, που διορίζει η Κεντρική Επιτροπή, έχουν καταστατική αρμοδιότητα να ενεργούν διαχειριστικές και οικονομικές πράξεις. Επομένως, ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο δεν θα βρίσκονταν εάν δέχονταν ότι ο Κασσελάκης παραμένει πρόεδρος μέχρι την εκλογή νέου προέδρου. Όπως θα συνέβαινε δηλαδή εάν επικρατούσε η σοβαρότητα.
Μόνο με παραβίαση του καταστατικού εκ μέρους εκείνων που επέδειξαν καταστατικό πατριωτισμό μπορεί να ξεπεραστεί ο σκόπελος αυτός. Ο ένας τρόπος είναι να διορίσουν "μεταβατικό πρόεδρο", κόντρα στο καταστατικό το οποίο δεν προβλέπει τέτοιο ρόλο. Ο άλλος τρόπος είναι να κάνει ακόμα μια "αυθεντική ερμηνεία" η Κεντρική Επιτροπή, να αποφασίσει ότι έχει την αρμοδιότητα για την διενέργεια πράξεων οικονομικής διαχείρισης και να διορίσει άλλο πληρεξούσιο πρόσωπο να τις διενεργεί πχ τον Οικονομικό Υπεύθυνο.
Αυτές οι λύσεις έχουν αμφίβολη επιτυχία διότι οι τρίτοι οι οποίοι συναλλάσσονται με το κόμμα μπορεί να θεωρήσουν ότι τα παραπάνω πρόσωπα δεν δεσμεύουν τον ΣΥΡΙΖΑ ως νομικό πρόσωπο και, συνεπώς, ότι οι απαιτήσεις τους θα είναι επισφαλείς.
Προϋποθέσεις υποψηφιοτήτων
Τις ημέρες που ακολούθησαν από την πρόταση μομφής, διάφορα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ περιφέρονταν στα κανάλια κι έλεγαν ό,τι τους περνούσε από το μυαλό για να θέσουν ως προϋπόθεση για την κατάθεση υποψηφιοτήτων.
Ακούστηκαν τα εξής:
Να καταθέσουν το πόθεν έσχες τους στο κόμμα
Να μην έχουν οφειλές προς το Δημόσιο
Να αποδέχονται το καταστατικό και να αποδέχονται και να τηρούν τις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων.
Η τελευταία αυτή προϋπόθεση, δηλαδή η αποδοχή των αποφάσεων των συλλογικών οργάνων, έχει ως σκοπό να εξαναγκάσει τον Κασσελάκη σε δήλωση μετανοίας. Να τον εξαναγκάσει να ομολογήσει δημοσίως ότι είναι νομότυπη η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής και ότι θεωρεί τον εαυτό του ως έκπτωτο κι όχι ως εν ενεργεία πρόεδρο
Ο Κασσελάκης δεν έχει ανακοινώσει ακόμα την υποψηφιότητα του. Η κωλυσιεργία της ανακοίνωσης των κριτηρίων υποψηφιότητας αναγκαστικά τρενάρει και την ανακοίνωση. Το πιο πιθανό είναι ότι η κωλυσιεργία γίνεται εκ του πονηρού.
Update 20.09.2024: Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της Πέμπτης 19 Σεπτεμβρίου 2024, η πολιτική γραμματεία θα εισηγηθεί στην Κεντρική Επιτροπή να ισχύσουν τα ίδια κριτήρια που ίσχυσαν και στην εκλογή προέδρου που έγινε το 2023.
Πολιτική αξιολόγηση
Φαίνεται πως ο Στέφανος Κασσελάκης πιάστηκε απροετοίμαστος και δεν περίμενε ότι θα ευδοκιμούσε η πρόταση μομφής. Ίσως να πίστευε ότι ελέγχει την πλειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής. Ίσως να είχε λάβει ψεύτικες διαβεβαιώσεις ότι δεν υπήρχε περίπτωση να υπερψηφιστεί η πρόταση μομφής.
Ακούγεται αστείο ότι τάχα αρκετά μέλη της Κ.Ε. μεταπείστηκαν λόγω της δήθεν διχαστικής ομιλίας του Στέφανου Κασσελάκη. Το βράδυ του Σαββάτου 7 Σεπτεμβρίου 2024, μερικές ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, μεταπείστηκαν και όσοι δεν επρόκειτο να υπερψηφίσουν την πρόταση δυσπιστίας. Και τελικά πείστηκαν να τολμήσουν. Ίσως να έγιναν τηλεφωνήματα τα οποία βοήθησαν να αλλάξουν άποψη κάποιοι. Ίσως τα τηλεφωνήματα να μετέφεραν το μήνυμα ότι η κίνηση αυτή (η μομφή) έχει πολιτική κάλυψη από τον Αλέξη Τσίπρα. Η πρωτάκουστη για τις δημοκρατικές διαδικασίες μυστική ψήφος σε πρόταση μομφής, αφενός ήταν προσχεδιασμένη και αφετέρου προκάλεσε την άρση των αναστολών.
Σημείο καμπής για όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ είναι η προκήρυξη εσωκομματικών εκλογών στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και η υποψηφιότητα Χάρη Δούκα, ο οποίος στηρίχθηκε στον 2ο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών για τον Δήμο της Αθήνας από τον υποψήφιο του ΣΥΡΙΖΑ Κώστα Ζαχαριάδη.
Οι εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ μετά τις ευρωεκλογές ήταν πυκνές. Από την Παρασκευή 14 Ιουνίου 2024, ήτοι 5 ημέρες μετά τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου, ήταν ήδη σίγουρο ότι το ΠΑΣΟΚ θα οδηγηθεί σε προεδρικές εκλογές. Ο Χάρης Δούκας είχε ήδη από το Σάββατο 15 Ιουνίου εκδηλώσει το ενδιαφέρον του να συμμετάσχει σε αυτές λέγοντας μάλιστα ευθέως ότι πρέπει να γίνει "ανασύνθεση της κεντροαριστεράς". Την Τρίτη 25 Ιουνίου 2024 ο Χάρης Δούκας πρότεινε έναν "οδικό χάρτη" ζητώντας τη διεξαγωγή εσωκομματικών εκλογών στις 3 και 10 Νοεμβρίου. Την Κυριακή 30 Ιουνίου 2024, στην ομιλία του στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή, ο Νίκος Ανδρουλάκης ανακοίνωσε και επίσημα ότι θα κινούσε τις διαδικασίες για εκλογή προέδρου και πρότεινε την διεξαγωγή τους στις 6 Οκτωβρίου και δεύτερο γύρο, εφόσον χρειαστεί, στις 13 Οκτωβρίου. Αυθημερόν, την Κυριακή 30 Ιουνίου 2024, ο Χάρης Δούκας ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του.
Τρεις ημέρες πριν την επίσημη ανακοίνωση των εσωκομματικών εκλογών του ΠΑΣΟΚ, την Πέμπτη 27 Ιουνίου 2024, 87 βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έστειλαν επιστολή στον Πρόεδρο Στέφανο Κασσελάκη στην οποία, μεταξύ άλλων, έκαναν λόγο για την "συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων".
Η επιστολή αυτή δεν στάλθηκε εν κενώ, ούτε σε ανύποπτο πολιτικό χρόνο. Στάλθηκε αφού είχαν ξεκινήσει οι διαδικασίες εκλογής προέδρου στο ΠΑΣΟΚ και είχε ανοίξει και η συζήτηση για "ανασύνθεση της κεντροαριστεράς" από τον Χάρη Δούκα. Αίτημα των 87 ήταν και η συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων.
Η χρονική και θεματική συγκυρία της επιστολής των 87 εύλογα δημιούργησε την εντύπωση ότι υπήρχε ενδεχόμενη συνεννόηση των 87 με τον Χάρη Δούκα. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι ο Κώστας Ζαχαριάδης υποστήριξε τον Δούκα στον 2ο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών και είχε διαύλους επικοινωνίας μαζί του. Επιπλέον, η εκλογική και δημοσκοπική κατρακύλα του ΣΥΡΙΖΑ δεν αφήνει πολλά περιθώρια πολιτικής επιβίωσης στα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ θα συρρικνώνεται, τόσο λιγότερους βουλευτές θα εκλέγει και τόσο λιγότερες θέσεις και αξιώματα θα υπάρχουν για να καταλάβουν οι ενδιαφερόμενοι. Είναι κρίσιμη η ένωση της κεντροαριστεράς για την πολιτική επιβίωση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Φαίνεται, λοιπόν, ότι πιθανότατα υποκρύπτεται ιδιοτέλεια σε όσα συμβαίνουν.
Γιατό όμως ιδιοτέλεια κι όχι γνήσια αγωνία για την κεντροαριστερά? Διότι δεν φάνηκε να θέλουν να πείσουν την κοινωνία για την αναγκαιότητα της ανασύνθεσης της κεντροαριστεράς. Δεν έκαναν διάλογο και δεν διοργάνωσαν συζητήσεις επί του θέματος. Δεν προσπάθησαν να εξηγήσουν επαρκώς στην κοινωνία το όραμά τους και να την πείσουν να το κάνει κτήμα της. Η επιστολή απευθύνθηκε στον Πρόεδρο κι όχι στην κοινωνία. Δεν είναι μια κίνηση από κάτω προς τα πάνω. Δεν επιδίωξαν την στήριξη της βάσης.
Το Σάββατο 15 Ιουνίου ο Δούκας είχε μιλήσει για ανασύνθεση της κεντροαριστεράς αλλά δύο ημέρες μετά, την Δευτέρα 17 Ιουνίου 2024, ο Στέφανος Κασσελάκης είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο σύμπραξης με άλλα κόμματα του προοδευτικού χώρου και είχε προτάξει την αυτόνομη πορεία του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν ενωθούν τα κομμάτια του παζλ, δεν φαίνεται απίθανη η εκδοχή ότι αυτή η στάση του Στέφανου Κασσελάκη έθετε φραγμούς στα σχέδια που είχαν κάνει κάποιοι για την πολιτική τους επιβίωση και έπρεπε να υπερκεραστεί.
Πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι η πρόταση μομφής ήταν το αποκορύφωμα διεργασιών οι οποίες χρονικά ξεκίνησαν από την επιστολή των 87 η οποία στάλθηκε την 27η Ιουνίου 2024. Η υποψηφιότητα Χάρη Δούκα και η πιθανή συνεννόηση μαζί του, ήταν η συγκολλητική ουσία. Οι 87 είχαν στην διάθεσή τους 2 ολόκληρους μήνες να εργαστούν πάνω στην πρόταση μομφής, να κάνουν σχεδιασμούς και να πείσουν ενδεχομένως όσους χρειάζονταν, να τολμήσουν να την στηρίξουν. Αυτός είναι ο λόγος που δεν πρέπει να θεωρείται η μομφή ως ένα πυροτέχνημα. Είναι βέβαιο ότι υπάρχει σχεδιασμός και προγραμματισμός πίσω από αυτήν. Έκαναν την πρόταση μομφής για να την κερδίσουν. Μπορεί τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ να μην ασχολούνται με τα προβλήματα της κοινωνίας και να είναι σε όλα πρόχειροι και απροετοίμαστοι αλλά σε ό,τι αφορά στην πολιτικη τους επιβίωση έχουν και όρεξη και ενέργεια να κάτσουν να σχεδιάσουν. Μέσα σε αυτούς τους 2 μήνες που είχαν, σίγουρα σκέφτηκαν και τον οδικό χάρτη. Σκέφτηκαν τις ημερομηνίες των εκλογών, σκέφτηκαν ότι πρέπει να μην γίνουν άμεσα, και πολλά άλλα. Ο Στέφανος Κασσελάκης δεν πρέπει να τους υποτιμήσει. Κινούνται με σχέδιο και έχουν τεράστια πολιτική εμπειρία την οποία ο ίδιος δεν έχει.
Θα είναι βέβαια η πρώτη φορά που ένα κόμμα θα πηγαίνει σε εκλογή προέδρου και θα έχει στραμμένο το βλέμμα στις εσωκομματικές εκλογές άλλου κόμματος. Είναι ζωτικής σημασίας το αποτέλεσμα των εσωκομματικών εκλογών του ΠΑΣΟΚ. Είναι ζωτικής σημασίας η εκλογή του Χάρη Δούκα κι όχι του Νίκου Ανδρουλάκη, διότι ο Δούκας μίλησε ευθέως για ανασύνθεση της κεντροαριστεράς. Δηλαδή, για το μοναδικό σχήμα-σωσίβιο για κάποιους από τον ΣΥΡΙΖΑ. Εάν ισχύει το σενάριο αυτό τότε δεν πρόκειται το ΠΑΣΟΚ του Χάρη Δούκα να απορροφήσει στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Εξάλλου, δεν έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία και δεν μπορούν να ελπίζουν σε μια εισδοχή. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα συνεργαστούν σε επίπεδο κομμάτων. Έστω κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ γίνει κόμμα - κουφάρι. Εξάλλου, θα χαθούν τα επιμέρους ποσοστά κάθε κόμματος μέσα σε ένα κοινό ψηφοδέλτιο. Δεν θα φανεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι ένα κόμμα - κέλυφος. Θα διατηρήσουν λοιπόν την αυτονομία τους τα επιμέρους κόμματα και θα συνεργαστούν σε εκλογικό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό δεν θα υπάρχει ζήτημα αποδοχής των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ από τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ διότι τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να αποτελέσουν οργανικό κομμάτι του ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου αυτό επιβεβαιώνεται και από την σπουδή κάποιων όπως πχ της κας. Γεροβασίλη να μιλήσουν μόλις 2 ημέρες μετά την πρόταση μομφής για συμπόρευση με ΠΑΣΟΚ και Νέα Αριστερά. Δεν έδειξαν αυτοσυγκράτηση ώστε να το καταθέσουν στο έκτακτο συνέδριο για να φανεί ως μια δήθεν πολιτική πρόταση η οποία εισφέρεται στον εσωκομματικό διάλογο. Δείχνουν ανυπόμονοι και για αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ότι η ιδιοτέλεια είναι το κίνητρο τους πίσω από την πρόταση μομφής. Για τους λόγους αυτούς, το κρισιμότερο που χρειάζονται είναι ο χρόνος. Προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο και για τον λόγο αυτό θέτουν μακριά τον εκλογικό ορίζοντα. Η περαιτέρω όμως μετάθεση των εκλογών θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως, έχουν άραγε υπολογίσει ότι όσο το ΠΑΣΟΚ οδεύει με ομαλότητα στην εκλογή προέδρου και ανεβαίνει δημοσκοπικά, τόσο λιγότερη ανάγκη θα τους έχει ο Δούκας? Έχουν υπολογίσει ότι εάν γίνει κάποια διάσπαση και χάσει ο ΣΥΡΙΖΑ την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης τότε θα εμφανιστεί το ΠΑΣΟΚ να διεκδικεί δημοσίως τον ρόλο του κορμού και του πυλώνα της κεντροαριστεράς? Έχουν υπολογίσει ότι δεν έχουν αξιοπιστία για συνεργασίες εκείνοι που ανέτρεψαν τον πρόεδρο τους διότι φαίνονται αδίστακτοι? Καμιά φορά οι συμφωνίες είναι για να σπάνε κι όχι για να τηρούνται. Υπάρχουν εξελίξεις οι οποίες είναι πέρα από τον έλεγχό τους και οι οποίες μπορούν να συντρίψουν τους σχεδιασμούς τους.
Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι ο οδικός χάρτης το οποίο πρότεινε η Πολιτική Γραμματεία για εσωκομματικές εκλογές την Κυριακή 24 Νοεμβρίου την Κυριακή 1 Δεκεμβρίου, δείχνει την βαθύτατη περιφρόνηση που έχουν για την κοινωνία. Δεν είναι μόνο ότι το κόμμα θα είναι ακέφαλο. Είναι ότι η αξιωματική αντιπολίτευση θα διενεργήσει εκλογές κατά το χρονικό διάστημα στο οποίο μπορεί η Νέα Δημοκρατία να ανοίξει την Συνταγματική αναθεώρηση. Η κρίσιμη ημερομηνία είναι η 25η Νοεμβρίου 2024 οπότε και συμπληρώνεται η πενταετία από την προηγούμενη αναθεώρηση. Πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η Νέα Δημοκρατία θα ξεκινήσει την διαδικασία της Συνταγματικής αναθεώρησης διότι έχει εκκρεμότητες όπως τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Οι 87 δεν το έλαβαν αυτό υπόψη στους υπολογισμούς τους διότι πολύ απλά δεν τους νοιάζει. Όπως δεν νοιάζει και κανέναν στον ΣΥΡΙΖΑ. Θα είναι όλοι προετοιμασμένοι για τα εσωκομματικά τους αλλά εντελώς απροετοίμαστοι για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Όχι απλά δεν έχουν κάνει κάποιον αρχικό διάλογο αλλά δεν τους έχει περάσει ακόμα ούτε καν ως σκέψη. Διότι δεν τους ενδιαφέρουν αυτά τα ζητήματα τα οποία δεν σχετίζονται με την πολιτική τους επιβίωση. Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο μας Η απροετοίμαστη αντιπολίτευση στην συνταγματική αναθεώρηση που έρχεται.
Από την άλλη, ο Στέφανος Κασσελάκης επέδειξε θεαματική αδράνεια. Πέρασε ένα καλοκαίρι στο καλύτερο μέρος: στον κόσμο του. Δεν ήξερε ότι έχει να κάνει με πολιτικούς? Τα μαχαιρώματα και οι προδοσίες είναι μέρος του πολιτικού παιχνιδιού. Το αγνόησε και κατάλαβε με πόνο τα αποτελέσματα. Πιθανότατα υποτίμησε τους εσωκομματικούς αντιπάλους του και ένιωθε κυρίαρχος του παιχνιδιού. Σίγουρα του κόστισε πολύ και η διαγραφή του Παύλου Πολάκη, ο οποίος πλέον στράφηκε εναντίον του. Έχασε μια συμμαχία.
Στο άρθρο μας Ο πολιτικός θάνατος του Κασσελάκη: Τα 4 θανάσιμα λάθη του, το οποίο γράφτηκε πριν την πρόταση μομφής, παραθέτουμε κάποιες σημαντικές αδυναμίες του Κασσελάκη με κορυφαία το ότι δεν κατέβηκε ως υποψήφιος ευρωβουλευτής, όπως είχαμε προτείνει ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2023.
Ίσως όμως να ήταν προς όφελος του το γεγονός ότι δεν πήγε στην ΔΕΘ. Να πήγαινε να πει τί? Για τί ακριβώς θα μπορούσε να δεσμευτεί ενώπιον της κοινωνίας? Να παρουσιάσει ποιο πρόγραμμα? Θα είχε εκτεθεί ανεπανόρθωτα εάν είχε πάει.
Το κομβικό σημείο είναι ότι, προς το παρόν, ο Κασσελάκης σέρνεται πίσω από τις εξελίξεις και δεν τις δημιουργεί. Δεν μπορεί να παραμένει εξαφανισμένος για πολύ ακόμα. Το ενδιαφέρον των οπαδών του θα ατονεί. Θα ενεργοποιηθεί και πάλι ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης. Δεν πρέπει επίσης να πάρει αψήφιστα τις δηλώσεις στελεχών των 87 ότι δεν πιστεύουν πως θα εκλεγεί. Υπάρχει σχεδιασμός και προγραμματισμός από τους 87. Δεν δείχνουν ότι αφήνουν τα πράγματα απλώς να εξελιχθούν μόνα τους. Φαίνεται πολύ δύσκολο να σχεδίασαν την μομφή επειδή είχαν ως απώτατο στόχο τους να εκλέξουν τον Φάμελλο ως πρόεδρο. Σίγουρα το γνωρίζουν και οι ίδιοι ότι ο Φάμελλος δεν έχει κάποια ιδιαίτερη απήχηση στην βάση. Η ονοματολογία των τελευταίων ημερών ίσως γίνεται για αποπροσανατολισμό και για να κερδίσουν χρόνο. Ίσως να υποστηρίζουν σθεναρά ότι δεν θα εκλεγεί πάλι ο Κασσελάκης επειδή σχεδιάζουν το πολιτικό come back του Αλέξη Τσίπρα. Δεν μπορούν να βρούν άλλον υπολογίσιμο αντίπαλο απέναντι στον Κασσελάκη την δεδομένη χρονική περίοδο. Εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο τότε πρέπει να θεωρείται μάλλον δεδομένο ότι θα αναμετρηθούν σε εκλογική διαδικασία Τσίπρας - Κασσελάκης και ότι δεν θα αποδεχθεί ο Τσίπρας την ταπείνωση του να είναι διορισμένος πρόεδρος από την Κεντρική Επιτροπή ή από το Συνέδριο. Χωρίς ωστόσο να αποκλείεται εντελώς και αυτό το σενάριο δηλαδή το να μην γίνουν εκλογές από την βάση. Εξαρτάται από το πόσο δυνατό rebrand θέλει να κάνει ο Τσίπρας. Τολμάμε την εκτίμηση ότι ο Κασσελάκης θα νικήσει αυτήν την εκλογική αναμέτρηση με τον Τσίπρα, εάν γίνει.
Επιπλέον, τα σενάρια αποκλεισμού του Κασσελάκη από την δυνατότητα να θέσει υποψηφιότητα πρέπει να ληφθούν υπόψη ως πυροτεχνήματα που δημιουργούν θόρυβο και λάμψη για να αποπροσανατολίσουν. Το πιθανότερο είναι ότι ανοίγουν και κλείνουν ζητήματα για να "σκοτώσουν χρόνο". Δημιουργούν την οφθαλμαπάτη ότι όλα είναι σε μια αναμονή. Ότι τάχα υπάρχουν πολλά ζητήματα ανοιχτά και ότι ως εκ τούτου τα πράγματα είναι ακόμα ρευστά με αποτέλεσμα να μην αφήνουν χώρο στον Κασσελάκη να δημιουργήσει εξελίξεις. Πώς μπορεί ο Κασσελάκης να ανακοινώσει ότι θα είναι υποψήφιος πρόεδρος πριν να ξεκαθαρίσει το ποια θα είναι τα κριτήρια υποψηφιότητας? Αυτό και άλλα πολλά θέματα μπορούν λιμνάζουν με το να πηγαίνουν πινγκ-πονγκ από την Κεντρική Επιτροπή στην Πολιτική Γραμματεία και το ανάποδο. Μπορεί να γίνεται για εβδομάδες αυτό. Δεν χρειάζονται όμως απεριόριστο χρόνο. Τους αρκούν περίπου 24 μέρες μέχρι να οριστικοποιηθεί το ποιος θα είναι τελικά ο νέος Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Γνωρίζουν ήδη οι 87 ότι ο τυχόν αποκλεισμός του Κασσελάκη είναι αντιδημοκρατικός και ότι έτσι μπορεί να τον ωθήσουν να κάνει δικό του κόμμα, το οποίο εάν πάρει σε εκλογές έστω και 2,5% θα είναι μια απώλεια η οποία θα προέρχεται από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Οι οποίες εθνικές εκλογές είναι πιθανό ότι θα γίνουν αρκετά νωρίτερα από το 2027. Ο αποκλεισμός Κασσελάκη θα πυροδοτήσει εξελίξεις οι οποίες δεν ελέγχονται και ενέχουν μεγάλο ρίσκο. Με μεγαλύτερο ρίσκο την δημιουργία νέου κόμματος. Οπότε δεν πρέπει να θεωρείται αρκετά πιθανό σενάριο ο αποκλεισμός του από τις εσωκκοματικές εκλογές. Γίνεται απλά για να ροκανίσουν χρόνο, δημιουργώντας ταυτόχρονα εμπόδια στον Κασσελάκη να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του.
Οι δημοσκοπήσεις που εμφανίζονται δεν πρέπει να θεωρούνται αξιόπιστες διότι αφορούν σε εσωκομματική διαδικασία με ρευστό εκλογικό σώμα και χωρίς να έχουν ακόμα ανακοινωθεί οι υποψηφιότητες πλην εκείνης του Παύλου Πολάκη. Σε κάθε περίπτωση, εάν γίνουν εκλογές τέλη Νοεμβρίου θα προκληθεί κόπωση στο ακροατήριο του Κασσελάκη. Η κόπωση αυτή θα ευνοήσει τους αντιπάλους του οι οποίοι αυτό ακριβώς επιδιώκουν.
Το κρίσιμο όμως είναι το πόσοι θα είναι τελικά οι υποψήφιοι και το εάν θα υπάρξει 2ος γύρος. Στον 2ο γύρο, εάν συσπειρωθούν όλοι εναντίον του, τότε υπάρχει πιθανότητα να χάσει. Θα εξαρτηθεί και από την στάση του Πολάκη ο οποίος εάν δεν περάσει στον 2ο γύρο τότε θα παίξει ρόλο αναλόγως του εάν θα κατευθύνει προς κάποιον υποψήφιο τους οπαδούς του. Εάν δεν είχε χαλάσει τις σχέσεις του με τον Πολάκη θα ήταν εντελώς διαφορετική η κατάσταση. Πάντως, μπορεί ακόμα και τώρα ν γεφυρώσει το χάσμα με τον Πολάκη διότι κι αυτός έχει συμφέρον από την εκλογή Κασσελάκη. Εάν εκλεγεί οποιαδήποτε άλλος πλην του Κασσελάκη, η θέση του Πολάκη στον ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει.
Ουσιαστικά είναι όλοι τους και μόνος του ο Κασσελάκης. Το καλύτερο γι' αυτόν θα είναι να καθαρίσει το παιχνίδι από τον 1ο γύρο. Αλλά με πολλούς υποψηφίους θα είναι πολύ δύσκολο να κερδίσει από τον 1ο γύρο διότι θα υπάρξει διασπορά ψήφων. Δεν θα είναι περίπατος για τον Κασσελάκη οι εκλογές. Εάν χάσει, τελειώνει πολιτικά.
Η ανακοίνωση υποψηφιότητας είναι μια εξίσου δύσκολη άσκηση για τον Στέφανο Κασσελάκη. Η δυσκολία έγκειται στο ότι ο ίδιος διατείνεται ότι είναι εν ενεργεία πρόεδρος και δεν αποδέχεται την διαδικασία της πρότασης μομφής όπως αυτή έγινε. Πώς θα συμμετάσχει σε προεδρικές εκλογές από την στιγμή που το κόμμα έχει πρόεδρο? Πώς θα συμμετάσχει σε εκλογές οι οποίες προκλήθηκαν από απονομιμοποιημένη διαδικασία? Θα πρέπει λοιπόν να βρει έναν τρόπο να πει ταυτόχρονα ότι κατεβαίνει υποψήφιος ως εν ενεργεία πρόεδρος, σε εσωκομματικές εκλογές τις οποίες δεν προκάλεσε και οι οποίες θα γίνουν ύστερα από μια διαδικασία την οποία δεν αποδέχεται. Η συμμετοχή του δίνει δημοκρατικό κύρος στις εσωκομματικές εκλογές. Ίσως θα πρέπει να προβεί σε έναν διαχωρισμό της μομφής από τις εσωκομματικές εκλογές. Θα πρέπει να πει ότι αφενός δεν δέχεται ότι είναι έκπτωτος πρόεδρος αλλά αφετέρου αποδέχεται την εκλογική διαδικασία ως τετελεσμένο (de facto) γεγονός και ότι θα συμμετάσχει σε αυτήν για να αποτρέψει με την παρουσία του μια ενδεχόμενη διάσπαση.
Ίσως το καλύτερο που έχει να κάνει ο Κασσελάκης είναι να θέσει ζητήματα και να δημιουργήσει εξελίξεις αντί να σέρνεται πίσω από αυτές. Ίσως πρέπει να προτείνει ότι έχει την διάθεση να παραδεχθεί ότι δεν είναι πλέον πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υπό την απαραίτητη προϋπόθεση όμως ότι θα αναλάβει ο Αλέξης Τσίπρας, ως εγγυητής της ενότητας του ΣΥΡΙΖΑ, καθήκοντα μεταβατικού προέδρου (έστω κι αν δεν προβλέπεται από το καταστατικό αλλά συναινούν όλοι και κάνουν και κάποιες απαραίτητες ενέργειες) έτσι ώστε να οδηγήσει το κόμμα ομαλά στην εκλογή προέδρου. Αυτό το σενάριο θα πρέπει να συνοδεύεται από δέσμευση του Αλέξη Τσίπρα ότι δεν θα κατέβει και ο ίδιος υποψήφιος. Πρέπει όμως να γίνει άμεσα τέτοια πρόταση ώστε να αναγκάσει τον Τσίπρα να τοποθετηθεί εδώ και τώρα για τις προθέσεις του και για να μην του αφήνει χρονικά περιθώρια στους 87. Το εάν θα απαντήσει ο Τσίπρας είναι αδιάφορο. Αρκεί να θέσει το ζήτημα ο Κασσελάκης κι ας μην απαντήσει ποτέ ο Τσίπρας. Κάποιες φορές είναι σημαντικότερο να τίθεται ένα ζήτημα από το να απαντηθεί.
Επιπλέον, θα πρέπει να ζητήσει επίσπευση της εκλογής διότι έστω και μερικές εβδομάδες είναι κρίσιμες για την προετοιμασία του κόμματος για τα δύο μεγάλα ζητήματα τα οποία είναι μπροστά: την συνταγματική αναθεώρηση και την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Ίσως ήρθε η ώρα να ανοίξει ο Στέφανος Κασσελάκης την κουβέντα για αυτά τα δύο θέματα. Οι αντίπαλοι του είναι βέβαιο ότι δεν έχουν ασχοληθεί καν διότι αφιερώνουν τις δυνάμεις τους στο να συνωμοτούν.
Ακολουθήστε μας στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
