Οι μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις για τα Τέμπη την Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2025 και την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025 πίεσαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία σκέφτονται σοβαρά να διακόψουν προσωρινά τον λήθαργο στον οποίο βρίσκονται και να καταθέσουν πρόταση δυσπιστίας. Τα στελέχη της κυβέρνησης, για να στριμώξουν τα στελέχη της αντιπολίτευσης, τους ρωτούν πεισματικά αν ζητούν εκλογές, διότι τάχα το αποκλειστικό περιεχόμενο μιας πρότασης δυσπιστίας είναι η πτώση της κυβέρνησης και η προκήρυξη εκλογών. Είναι όμως έτσι τα πράγματα? Είναι ο μοναδικός σκοπός μιας πρότασης δυσπιστίας το να πέσει η κυβέρνηση και να γίνουν εκλογές? Η σύντομη απάντηση είναι: όχι!
Ακολουθήστε μας στο BlueSky, στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
Το ιστορικό
Με αφορμή το ηχητικό ντοκουμέντο από το έγκλημα των Τεμπών, το οποίο αποδεικνύει ότι κάποιοι από τους επιβάτες επέζησαν από την σύγκρουση των τρένων αλλά πέθαναν από την φωτιά, οι πολίτες πλημμύρισαν τις πλατείες την Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2024.
Την Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2025, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν αιτήματα για διεξαγωγή προ ημερησίας διάταξης συζήτησης στην Βουλή.
Πιεσμένος ο Μητσοτάκης να διαχειριστεί επικοινωνιακά τον αντίκτυπο των διαδηλώσεων, παραχώρησε συνέντευξη στον Αντώνη Σρόιτερ την Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2025.
Δύο ημέρες μετά, την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2025, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης έβαλε τέλος στα σενάρια περί κατάθεσης κοινής πρότασης δυσπιστίας με ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Αριστερά, επικαλούμενος ότι περιμένει πρώτα να δημοσιευτούν κι άλλα πορίσματα για τα Τέμπη, όπως αυτό του καθηγητή Καρώνη του Πολυτεχνείου.
Την Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2025 δημοσιεύτηκε το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ στο οποίο αναφέρεται ότι κάποιο καύσιμο προκάλεσε την πυρόσφαιρα, κι όχι τα έλαια σιλικόνης, όπως υποστήριζε ο Μητσοτάκης.
Ο Ανδρουλάκης θεώρησε ότι με το πόρισμα αυτό έχει πλέον όλα τα στοιχεία που χρειάζεται και αυθημερόν κάλεσε από το βήμα της Ολομέλειας της Βουλής τα υπόλοιπα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης να στηρίξουν την πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ για την κατάθεση πρότασης δυσπιστίας την Τετάρτη 5 Μαρτίου 2025.
Το περιεχόμενο της πρότασης δυσπιστίας
Σύμφωνα με το άρθρο 84 παρ 2 του Συντάγματος, η πρόταση δυσπιστίας πρέπει να υπογράφεται από τουλάχιστον 50 βουλευτές.
Επειδή κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν διαθέτει τόσους βουλευτές, αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι κανένα από αυτά δεν μπορεί να καταθέσει μόνο του πρόταση δυσπιστίας και απαιτείται να συνεργαστούν.
Κατά το άρθρο 84 παρ 6 του Συντάγματος η πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών δηλαδή από 151 βουλευτές.
Εάν η πρόταση δυσπιστίας κατά αυτοδύναμης κυβέρνηση υπερψηφιστεί, τότε, κατά το άρθρο 38 παρ 1 του Συντάγματος, διαλύεται η Βουλή και προκηρύσσονται εκλογές.
Σε αυτό ακριβώς βασίζονται τα κυβερνητικά στελέχη και στις δημόσιες εμφανίσεις τους ρωτούν πιεστικά τα στελέχη της αντιπολίτευσης εάν ζητούν εκλογές. Διότι, σύμφωνα με το σκεπτικό τους, όποιος κάνει πρόταση δυσπιστίας, την κάνει για να πέσει η κυβέρνηση. Άρα ζητάει εκλογές.
Αλλά και αντιστρόφως, ισχυρίζονται ότι είναι σχεδόν αλλοπρόσαλλο, ανεύθυνο ή και αντιθεσμικό να καταθέσουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης πρόταση δυσπιστίας χωρίς να ζητούν ταυτόχρονα και εκλογές.
Με τον τρόπο αυτό, τα κυβερνητικά στελέχη πιστεύουν ότι στριμώχνουν και εκθέτουν την κατακερματισμένη αντιπολίτευση.
Γιατί? Διότι το να ζητούν εκλογές κόμματα τα οποία, όπως προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις, δεν έχουν καμία ελπίδα να σχηματίσουν κυβέρνηση, είναι σαν να προτείνουν χάος και ακυβερνησία. Ενώ η Νέα Δημοκρατία είναι περίπου το "ασφαλές λιμάνι" των πολιτών. "Μητσοτάκης ή χάος", όπως ακούστηκε από κάποιους.
Ταυτόχρονα, επικαλούνται την συνταγματική διάταξη για να προσδώσουν μια δήθεν θεσμικότητα σε αυτό που λένε. Ότι τάχα λένε το νομικώς και συνταγματικώς ορθό. Άρα, ποιος μπορεί να αντικρούσει την επιχειρηματολογία τους όταν αυτό που λένε υποτίθεται ότι είναι τόσο στιβαρό θεσμικά?
Εάν όμως είναι έτσι τα πράγματα, εάν έχουν δίκιο οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, και λαμβάνοντας υπόψη ότι καμία κυβέρνηση δεν έπεσε από πρόταση δυσπιστίας, τότε μήπως τότε στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση να καταργηθεί η δυνατότητα στα κόμματα να καταθέτουν πρόταση μομφής? Αφού ποτέ δεν θα πέσει μια κυβέρνηση λόγω πρότασης μομφής, μήπως είναι αχρείαστη? Ή μήπως είναι εντελώς λάθος η βάση που θέτουν τα πράγματα οι κυβερνητικοί?
Δημήτρης Τσάτσος: Σκοπός είναι να προκαλέσει την προσοχή της κοινής γνώμης
Την απάντηση στο ποιος είναι ο σκοπός της πρότασης δυσπιστίας την έχει δώσει από το 1975 ο Συνταγματολόγος Δημήτρης Τσάτσος.
Κατά την συζήτηση του Συντάγματος του 1975, σχολιάζοντας ο Δημήτρης Τσάτσος το γεγονός ότι εάν υποβληθεί πρόταση δυσπιστίας πρέπει να περάσουν 6 μήνες για να υποβληθεί νέα πρόταση, εκτός κι αν την υπογράφουν τουλάχιστον 151 βουλευτές, έδωσε ταυτόχρονα και το αληθές νόημα του θεσμού της πρότασης μομφής.
Δεν είναι αποκλειστικός σκοπός της πρότασης δυσπιστίας να πέσει η κυβέρνηση. Σκοπός της πρότασης δυσπιστίας είναι και η πρόκληση συζήτησης που θα προκαλέσει την προσοχή της κοινής γνώμης και θα κλονίσει την εμπιστοσύνη της στην κυβερνητική πολιτική.
Δεν είναι, λοιπόν, τα πράγματα όπως τα παρουσιάζουν οι κυβερνητικοί. Με την πρόταση δυσπιστίας προκαλείται μια συζήτηση η οποία απευθύνεται ευρύτερα στους πολίτες κι όχι μόνο στην Ολομέλεια της Βουλής. Προσδίδεται ακτινοβολία σε ένα θέμα που απασχολεί την κοινωνία και αναγκάζεται η κυβέρνηση να τοποθετηθεί αλλά και να εκτεθεί. Κυρίως όμως αναγκάζεται η κυβέρνηση να παρουσιαστεί ενώπιον της Βουλής και να μην κρύβεται. Επιπλέον, καλούνται οι κυβερνητικοί βουλευτές να πάρουν θέση, να τοποθετηθούν σε κάποια πλευρά και να αναλάβουν το ανάλογο κόστος για όσα υποστηρίζουν.
Δεν είναι λοιπόν μια εύκολη άσκηση η πρόταση δυσπιστίας ούτε και μια ευκαιρία για κυβερνητική συσπείρωση, όπως γενικά και αόριστα επικαλούνται κάποιοι. Έχει κόστος στην παρούσα συγκυρία να βγουν ευθαρσώς οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας να κάνουν τους συνηγόρους υπεράσπισης του Μητσοτάκη, του Καραμανλή και των λοιπών μελών της κυβέρνησης. Έχει κόστος για αυτούς να γίνει μία συζήτηση στην οποία θα πρέπει να επιλέξουν πλευρά. Έχει κόστος η επιλογή της λάθος πλευράς. Δεν μπορούν ανέξοδα να υπερασπιστούν πλέον το μπάζωμα ή τα έλαια σιλικόνης, έχοντας την προσοχή εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών στραμμένη πάνω τους. Γνωρίζουν ότι θα τροφοδοτήσουν περαιτέρω την δυσαρέσκεια και την δυσανεξία των πολιτών απέναντι τους.
Πιο συγκεκριμένα, ο Τσάτσος είχε πει (πρακτικά ολομέλειας 16.04.1975 σελ 297)
Εάν μόνος σκοπός της δυνατότητας της αντιπολίτευσης να θέτει θέμα δυσπιστίας είναι η πτώση της Κυβερνήσεως, τότε θα έχετε δίκαιο κι εμείς δεν θα είχαμε κανένα επιχείρημα. Αλλά δεν είναι αυτός ο μόνος ρόλος του θεσμού της θέσεως ζητήματος δυσπιστίας. Είναι σκοπός του θεσμού επίσης να μπορεί η Αντιπολίτευση να προκαλεί τη συζήτηση, η οποία θα οδηγεί στην ψηφοφορία. Έχει δηλαδή η συζήτηση περί δυσπιστίας μία πολιτική και νομική αυτοτέλεια διότι μπορεί με τη συζήτηση να προκαλέσει την προσοχή της κοινής γνώμης και του τύπου και ίσως να πείσει ορισμένους βουλευτές. Ενδεχόμενα αποτελέσματα: να μειωθεί η κυβερνητική πλειοψηφία - πάντως δε να κλονισθεί η κυβερνητική πολιτική από τις συζητήσεις, στη Βουλή ή στην κοινή γνώμη. [..] Επομένως, ο σκοπός του θεσμού δεν είναι αποκλειστικά και μόνο η δυνατότητα να πέσει η κυβέρνηση, αλλά είναι η δυνατότητα να προκληθεί η συζήτηση και να στραφεί η πανελλήνια προσοχή σ' αυτά τα οποία συμβαίνουν στην αίθουσα αυτή.
Επομένως, ο Δημήτρης Τσάτσος, με μία επιχειρηματολογία που ανέπτυξε πρίν από 50 χρόνια, αντικρούει το επιχείρημα των κυβερνητικών στελεχών ότι όποιος καταθέτει πρόταση μομφής, το μόνο που ζητάει είναι εκλογές.
Αλλά ποιος είναι ο Δημ. Τσάτσος μπροστά στους γίγαντες της κυβέρνησης Μητσοτάκη?
Ακολουθήστε μας στο BlueSky, στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
