Συγκεντρώσαμε και παραθέτουμε υπό την μορφή σύντομων ερωταπαντήσεων τα ζητήματα που ανέκυψαν από την επιστολή του Χρήστου Τριαντόπουλου με την οποία ζητά να του ασκηθεί ποινική δίωξη χωρίς να διερευνήσει η προανακριτική επιτροπή την υπόθεση. Το άρθρο θα συμπληρώνεται.
Ακολουθήστε μας στο BlueSky, στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
Διαβάστε επίσης το άρθρο μας Τέμπη Q&A
Την Τρίτη 18 Μαρτίου 2025 συνήλθε σε 1η συνεδρίαση η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής που συγκροτήθηκε για να ερευνήσει τυχόν ποινικές ευθύνες του πρώην υφυπουργού Χρήστου Τριαντόπουλου για το μπάζωμα των Τεμπών.
Σύμφωνα με την από 14.03.2025 πρόσκληση, το θέμα της ημερήσιας διάταξης της συνεδρίασης της 18.03.2025 ήταν η εκλογή προεδρείου. Πρόεδρος της επιτροπής εκλέχθηκε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Παναγής Καππάτος.
Ο Χρήστος Τριαντόπουλος κατέθεσε αυθημερόν επιστολή (pdf) με την οποία "έθεσε στην κρίση της Επιτροπής την επιθυμία – αίτημά του να προχωρήσει η διαδικασία απευθείας στην δικαιοσύνη, κατά τα προβλεπόμενα στο Σύνταγμα και στη νομοθεσία περί ευθύνης υπουργών".
Ο Τριαντόπουλος ζήτησε από την επιτροπή να μην ασκήσει τον συνταγματικό της ρόλο και να εισαχθεί η υπόθεση απευθείας στο επόμενο διαδικαστικό στάδιο.
Σύμφωνα με την από 18.03.2025 πρόσκληση του Προέδρου της επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής Παναγή Καππάτου, το αίτημα του Τριαντόπουλου θα συζητηθεί την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2025 στις 12:00 οπότε και θα λάβει την απόφαση εάν το εγκρίνει ή εάν θα το απορρίψει. Υπενθυμίζεται ότι, ως έχει η σύνθεση της επιτροπής, την πλειοψηφία την έχει η Νέα Δημοκρατία.
Εκ μέρους του Συλλόγου "Τέμπη 2023", η κυρία Καρυστιανού, ως νόμιμη εκπρόσωπος, επέδωσε εξώδικο στον Πρόεδρο και στα μέλη της επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής με το οποίο τους καλεί να διενεργήσουν την κατά το νόμο υποχρεωτική προκαταρκτική εξέταση.
Update 26.03.2025: Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία ορθώς διαφωνούν με την παράκαμψη της προανακριτικής, κάνουν το λάθος να στηρίζουν την διαφωνία τους αποκλειστικά στο ζήτημα της παράκαμψης του Συντάγματος. Πράγματι, το Σύνταγμα de lege lata είναι δεσμευτικό και δεν μπορεί να παρακαμφθεί επειδή ο Πρωθυπουργός έχει πρόθεση να το αναθεωρήσει. Το ουσιώδες ζήτημα όμως βρίσκεται αλλού.
Η Βουλή θα κληθεί να ασκήσει ποινική δίωξη στον Τριαντόπουλο, δηλαδή να τον καταστήσει κατηγορούμενο (72ΚΠΔ) για το έγκλημα της παράβασης καθήκοντος (259ΠΚ). Για να ασκηθεί ποινική δίωξη σε οποιονδήποτε, πρέπει να προκύπτει ένας ελάχιστος βαθμός υπονοιών διάπραξης εγκλήματος, ασχέτως του ποιος το διέπραξε. Πρέπει να προηγηθεί μία έρευνα από την οποία να προκύψουν ενδείξεις ότι πράγματι έχει διαπραχθεί κάποιο έγκλημα. Δεν νοείται άσκηση ποινικής δίωξης χωρίς να υπάρχει έγκλημα. Για παράδειγμα, για να ασκηθεί ποινική δίωξη για μια ανθρωποκτονία, πρέπει πρώτα να υπάρχουν κάποιες, έστω και ελάχιστες, ενδείξεις ότι έχει διαπραχθεί ανθρωποκτονία, ασχέτως του εάν έχει εντοπιστεί ο δράστης (in rem). Αυτές οι ενδείξεις προκύπτουν μέσα από διερεύνηση. Η διερεύνηση αυτή λέγεται "προκαταρκτική εξέταση".
Στις περιπτώσεις υπουργών, επειδή η δικαιοσύνη απαγορεύεται να κάνει τέτοια διερεύνηση, την κάνει η επιτροπή προκαταρτκικής εξέτασης της Βουλής ("προανακριτική"). Η δικογραφία η οποία διαβιβάστηκε από τον εισαγγελέα στη Βουλή για τον Τριαντόπουλο, δεν περιέχει στοιχεία ειδικά για αυτόν επειδή απαγορεύεται στον εισαγγελέα να ερευνήσει τον υπουργό. Δηλαδή, ο εισαγγελέας, πριν διαβιβάσει τη δικογραφία στη βουλή, δεν έκανε πρώτα κάποια διερεύνηση. Δεν έχει γίνει καμία διερεύνηση.
Επομένως, το κεφαλαιώδες και ουσιαστικό ζήτημα το οποίο προκύπτει είναι το πώς θα ασκήσει η Βουλή ποινική δίωξη χωρίς να έχει στοιχεία στα χέρια της. Εάν δεν εργαστεί η προανακριτική, η Βουλή δεν μπορεί να έχει επαρκή στοιχεία στα χέρια της για να κρίνει αν πρέπει να ασκήσει ποινική δίωξη. Η υπόθεση θα πάει προς ποινική δίωξη χωρίς να έχει γίνει η παραμικρή έρευνα. Σε τί ακριβώς θα βασιστούν οι βουλευτές που θα υπερψηφίσουν την πρόταση να ασκηθεί δίωξη στον Τριαντόπουλο?
Δεν μπορεί ένας εισαγγελέας (η Βουλή εν προκειμένω) να ασκήσει δίωξη σε κάποιον χωρίς στοιχεία επειδή αυτός απλά το ζητάει. Αν ασκηθεί δίωξη σε αθώο και εκείνος που ασκεί τη δίωξη το γνωρίζει, τότε έχει διαπράξει ενδεχομένως το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας (239ΠΚ).
Με την παράκαμψη της προανακριτικής, λοιπόν, προκαλείται ουσιώδες ζήτημα τήρησης της ποινικής προδικασίας και ιδίως της υποχρεωτικής διερεύνησης της υπόθεσης πριν ασκηθεί ποινική δίωξη. Σημειωτέον ότι είναι λόγος ακυρότητας της διαδικασίας την οποία έχει την αρμοδιότητα να την διαπιστώσει το Δικαστικό Συμβούλιο.
Τέλος Update 26.03.2025:
1. Τί ρόλο έχει η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής?
Η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής έχει όλες τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πρωτοδικών όταν αυτός ενεργεί προκαταρκτική εξέταση (άρθρο 5 παρ 5 Ν. 3126/2003).
2. Τί είναι η προκαταρκτική εξέταση?
Η προκαταρκτική εξέταση γενικά, είναι μία διαδικασία διερεύνησης μίας ποινικής υπόθεσης κατά την διάρκεια της οποίας διενεργούνται αποδείξεις (πχ εξέταση μαρτύρων, πραγματογνωμοσύνη κλπ) και ανακριτικές πράξεις.
Με αυτή επιδιώκεται η συλλογή των αναγκαίων αποδεικτικών στοιχείων για να αποφασισθεί αν πρέπει να κινηθεί η ποινική δίωξη (243ΚΠΔ).
Σε αυτό το πρώιμο διαδικαστικό στάδιο, εκείνο που ερευνάται είναι οι ενδείξεις τέλεσης αξιόποινης πράξης κι όχι η ενοχή ή η αθωότητα κάποιου.
3. Τί είναι η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής?
Σε περίπτωση ποινικής ευθύνης υπουργών, απαγορεύεται στην τακτική δικαστική εξουσία να διενεργήσει οποιαδήποτε έρευνα κατά αυτών των προσώπων. Συνεπώς, ο εφέτης ανακριτής ο οποίος ερευνά την υπόθεση των Τεμπών, ερευνά οτιδήποτε άλλο εκτός των ποινικών ευθυνών υπουργών.
Αυτή η απαγόρευση αντισταθμίζεται με την αρμοδιότητα της Βουλής να ασκεί δικαστικές αρμοδιότητες και να διενεργεί εκείνη την προκαταρκτική εξέταση, δηλαδή την διερεύνηση της υπόθεσης.
Άρα, απαγορεύεται η έρευνα από την δικαιοσύνη, επιτρέπεται να την κάνει η Βουλή. Επομένως, η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής συγκροτείται για να κάνει αυτό που δεν μπορεί να κάνει η δικαστική εξουσία δηλαδή για να ερευνήσει τυχόν ποινικές ευθύνες υπουργών.
Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο μας Τέμπη: Όχι, η δικαιοσύνη ΔΕΝ κάνει έρευνα για τον Καραμανλή, ούτε είναι προαπαιτούμενο για να του ασκήσει δίωξη η Βουλή.
4. Γιατί είναι σημαντική η προκαταρκτική εξέταση?
Η προκαταρκτική εξέταση είναι ένα κρίσιμο διαδικαστικό στάδιο που προηγείται της ποινικής δίωξης.
Η ποινική δίωξη ασκείται στην πράξη (in rem) δηλαδή στο έγκλημα, στο αδίκημα. Επομένως, αυτό που αναζητά με τη διερεύνηση της, η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης, είναι οι ενδείξεις ότι έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη.
Είναι προαπαιτούμενο να προκύπτει πράξη, έγκλημα, για να ασκηθεί ποινική δίωξη. Αντιστρόφως, δεν μπορεί να ασκηθεί ποινική δίωξη σε μία πράξη που δεν είναι έγκλημα.
Αυτό είναι το αντικείμενο της έρευνας που κάνει η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης. Η συλλογή στοιχείων ώστε να πιθανολογηθεί η διάπραξη αξιόποινης πράξης, ασχέτως του ποιος την διέπραξε. Είναι κρισιμότερο δηλαδή στην παρούσα φάση το τί διαπράχθηκε και όχι το ποιος το διέπραξε. Όχι ότι το πρόσωπο είναι άνευ σημασίας αλλά εάν δεν υπάρχει αξιόποινη πράξη, όσοι ύποπτοι και να υπάρχουν, δεν μπορεί να ασκηθεί δίωξη.
Δεν αναζητούνται "αποχρώσες ενδείξεις ενοχής" σε αυτό το διαδικαστικό στάδιο. Εκείνο που είναι κρίσιμο είναι η διαπίστωση ενδείξεων ότι διαπράχθηκε έγκλημα.
5. Έχει ασκηθεί ποινική δίωξη στον Τριαντόπουλο?
Όχι, δεν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη στον Τριαντόπουλο.
Την ποινική δίωξη την ασκεί η Βουλή κι όχι η δικαστική εξουσία. Η δικαστική εξουσία απαγορεύεται να το κάνει. Δικαστικές αρμοδιότητες ασκεί η Βουλή.
6. Υπάρχει κατηγορούμενος στην προκαταρκτική?
Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχει κατηγορούμενος αλλά ύποπτος (70ΚΠΔ) ο οποίος είναι διάδικος και έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις.
7. Ο Τριαντόπουλος είναι κατηγορούμενος?
Όχι, ο Τριαντόπουλος δεν είναι κατηγορούμενος διότι δεν του έχει ασκήσει ποινική δίωξη η Βουλή (72ΚΠΔ). Έχει την ιδιότητα του υπόπτου διότι διενεργείται εις βάρος του προκαταρκτική εξέταση. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι διάδικος.
8. Μπορούσε να καταθέσει τέτοιο αίτημα ο Τριαντόπουλος?
Επειδή σε βάρος του Τριαντόπουλου διενεργείται προκαταρκτική εξέταση, έχει την ιδιότητα του υπόπτου (αρ. 70ΚΠΔ). Ως διάδικος έχει το δικαίωμα να καταθέτει αιτήσεις και να αιτείται οτιδήποτε κατά την κρίση του εξυπηρετεί την υπεράσπιση του.
Άρα, μπορεί να ζητάει ό,τι νομίζει. Είναι άλλο ζήτημα το εάν θα γίνει αποδεκτό το αίτημα από εκείνον που διενεργεί την προκαταρκτική εξέταση.
9. Το 1ο παράδοξο: Δεν το έκανα αλλά ασκήστε μου δίωξη - Ενδεχόμενη κατάχρηση εξουσίας
Με την επιστολή του ο Τριαντόπουλος επιμένει στην θέση που εξέφρασε και στη Βουλή ότι είναι απολύτως αθώος. Ωστόσο, καλεί την επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης να τον παραπέμψουν απευθείας στην δικαιοσύνη.
Δηλαδή, από τη μία αρνείται την ύπαρξη και την τέλεση αξιόποινης πράξης εκ μέρους του και από την άλλη ζητά να του ασκηθεί ποινική δίωξη της οποίας όμως προϋπόθεση είναι η πιθανολόγηση τέλεσης αξιόποινης πράξης.
Αυτά τα δύο δεν συμβαδίζουν. Εάν δεν προκύπτουν ενδείξεις διάπραξης αξιόποινης πράξης, η Βουλή οφείλει να μην του ασκήσει δίωξη. Εάν προκύπτουν ενδείξεις τότε οφείλει να του ασκήσει δίωξη.
Θα ήταν σαν να πήγαινε ένας περαστικός στον εισαγγελέα και να του έλεγε "Δεν έχω κάνει τίποτα αλλά ασκήστε μου ποινική δίωξη για αυτό το αδίκημα. Και μην κάνετε προκαταρκτική. Στείλτε με απευθείας στο ακροατήριο".
Η άσκηση δίωξης, όταν δεν υφίσταται έγκλημα, όπως επικαλείται ο Τριαντόπουλος, όχι απλώς δεν είναι νόμιμη αλλά ενδέχεται να πληροί την αξιόποινη πράξη της κατάχρησης εξουσίας 239ΠΚ με την μορφή της έκθεσης σε δίωξη κάποιου αθώου.
Σημειωτέον ότι στην επιστολή Τριαντόπουλου δεν γίνεται αναφορά σε "φυσικό δικαστή". Φαίνεται να είναι επινόηση των ΜΜΕ η ορολογία αυτή.
Τεχνικές λεπτομέρειες: Η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης έχει όλες τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα πρωτοδικών όταν αυτός ενεργεί προκαταρκτική εξέταση (άρ. 5 παρ. 5 Ν. 3126/2003). Ως εισαγγελέας, είναι στην αρμοδιότητά της επιτροπής οι πράξεις εκείνες οι οποίες οδηγούν στην άσκηση δίωξης, έστω κι αν δεν την ασκεί η ίδια η επιτροπή αλλά η Βουλή. Επομένως, η επιτροπή έχει την ιδιότητα του υπαλλήλου στα καθήκοντα του οποίου ανάγεται η δίωξη ή η ανάκριση αξιόποινων πράξεων, όπως περιγράφεται στην αντικειμενική υπόσταση του 239ΠΚ.
Ακόμα και υπό την επίκληση διαφορετικής ερμηνευτικής εκδοχής, ότι δηλαδή η επιτροπή ασκεί μεν καθήκοντα εισαγγελέα αλλά μόνο ως προς την διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης κι όχι ως προς την άσκηση δίωξης, δηλαδή ότι πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός σε εισαγγελέα που ασκεί τη δίωξη (27ΚΠΔ) ο οποίος είναι η Βουλή, και σε εισαγγελέα που διενεργεί προκατάρκτική εξέταση ο οποίος είναι επιτροπή, το σίγουρο είναι ότι η επιτροπή είναι -το λιγότερο- το αντίστοιχο του ανακριτικού υπαλλήλου του 31ΚΠΔ που εκτελεί την παραγγελία της Βουλής για διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης. Άρα ακόμα και υπό αυτήν την ερμηνευτική εκδοχή (την οποία δεν υιοθετεί το άρθρο μας) είναι στα καθήκοντα της επιτροπής η δίωξη ή η ανάκριση αξιόποινων πράξεων, όπως περιγράφεται στην αντικειμενική υπόσταση του 239ΠΚ.
Ως εκ τούτου, φαίνεται ότι η επιστολή αυτή καλεί τα μέλη της επιτροπής να παρανομήσουν και να διαπράξουν κατάχρηση εξουσίας με την έκθεση σε δίωξη κάποιου αθώου 239ΠΚ. Ο ίδιος δείχνει να είναι ηθικός αυτουργός σε 239ΠΚ.
Ως προς το σκέλος της ηθικής αυτουργίας, της οποίας προϋπόθεση είναι η ύπαρξη άδικης κύριας πράξης, δεν διαφοροποιούνται τα πράγματα εάν ληφθεί υπόψη ότι ο Τριαντόπουλος, ο οποίος υποστηρίζει ότι είναι αθώος, βλάπτεται από την εις βάρος του δίωξη. Τούτο διότι η πράξη του 239ΠΚ παραμένει άδικη. Η απονομή της δικαιοσύνης δεν είναι ατομικό έννομο αγαθό του Τριαντόπουλου για να έχει εξουσία διάθεσης. Ως εκ τούτου δεν αίρεται το άδικο αυτής λόγω συναίνεσης 308 παρ. 3 ΠΚ.
10. Μπορεί να παραλείψει η επιτροπή την άσκηση των καθηκόντων της? Παράβαση καθήκοντος
Η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης πριν από την άσκηση ποινικής δίωξης είναι άσκηση δέσμιας αρμοδιότητας. Δεν είναι δυνητική αλλά υποχρεωτική, κατά το άρθρο 86 παρ. 3 του Συντάγματος.
Όπως και η βουλευτική ασυλία έτσι και η διαδικασία του άρθρου 86 του Συντάγματος, δεν είναι δικαίωμα αλλά θεσμική εγγύηση. Ο μεν Τριαντόπουλος δεν μπορεί να παραιτηθεί από ένα δικαίωμα που δεν έχει. Η δε επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης δεν έχει εξουσία διάθεσης της αρμοδιότητας της.
Επειδή η αρχή της νομιμότητας της άσκησης της ποινικής δίωξης διέπει και την διαδικασία της δίωξης κατά υπουργών, η επιτροπή δεν έχει εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της. Δεν είναι δηλαδή απλώς υποχρεωτική εκ του Συντάγματος η προκαταρκτική εξέταση αλλά δεν είναι και στην ευχέρεια της επιτροπής να απεκδυθει της αρμοδιότητάς της.
Επιπλέον, η κατάστρωση της διαδικασίας της ποινικής ευθύνης υπουργών είναι αναγκαστικό δίκαιο. Η βούληση των μερών δεν μπορεί να το προσαρμόσει στα μέτρα της.
Για παράδειγμα, ακόμα κι ο κατηγορούμενος για κακούργημα, με τον εισαγγελέα, συμφωνούν να πάει μια υπόθεση απευθείας στο ακροατήριο, δεν μπορούν να παρακάμψουν το στάδιο της κύριας ανάκρισης. Δεν είναι προαιρετική η διαδικασία που θέτει ο νόμος.
Ο εισαγγελέας ο οποίος αρχειοθετεί την υπόθεση ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για την άσκηση ποινικής δίωξης, ελέγχεται για παράβαση καθήκοντος 259ΠΚ [Μαργαρίτης Μιχ. "Κώδικας Ποινικής Δικονομίας" 2020, σελ. 139].
Θεωρούμε πως είναι εφαρμοστέες αυτές οι διατάξεις εάν συμβεί κάτι ανάλογο στην επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης. Εάν η επιτροπή δεν ασκήσει τις αρμοδιότητές της, τα μέλη της τα οποία το αποφάσισαν, ενδέχεται να έχουν διαπράξει (τουλάχιστον) το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος 259ΠΚ.
Η επιτροπή δεν έχει εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της, σύμφωνα με την αρχή της νομιμότητας της ποινικής δίωξης. Θα ήταν λοιπόν παράνομο το να διαθέσει τις αρμοδιότητές της κατά το δοκούν.
11. Ποιος αποφασίζει?
Εδώ εντοπίζεται το σημείο - κλειδί του ζητήματος που άνοιξε με την επιστολή του ο Τριαντόπουλος.
Η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης αποφασίζει κυριαρχικά. Δεν μπορεί άλλο όργανο να παρέμβει στις αποφάσεις της. Δεν μπορεί για παράδειγμα "να παρέμβει η δικαιοσύνη" και να αποτρέψει την επιτροπή ή να την υποχρεώσει να ασκήσει τα καθήκοντά της.
Πιο συγκεκριμένα, η επιτροπή αποφασίζει με ψηφοφορία. Την πλειοψηφία όμως την έχει η Νέα Δημοκρατία. Επομένως, μπορεί να αποφασίσει ό,τι θέλει και κανείς δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να το αποτρέψει.
12. Πώς κλείνει τις εργασίες της η επιτροπή? Πόρισμα
Η επιτροπή κλείνει τις εργασίες της με την σύνταξη πορίσματος (άρ. 5 παρ. 4 και 6 του Ν. 3126/2003).
Δηλαδή, η επιτροπή διεξάγει την έρευνά της και καταγράφει τα συμπεράσματά της στο πόρισμα.
Το πόρισμα πρέπει να είναι αιτιολογημένο και να περιέχει ιδίως τα πραγματικά περιστατικά και τα αποδεικτικά μέσα που οδηγούν σε αυτά, όπως προέκυψαν κατά την προκαταρκτική εξέταση, την υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις εφαρμοζόμενες ποινικές διατάξεις και σαφή πρόταση για την άσκηση ή μη της ποινικής δίωξης.
13. Το πόρισμα κατατίθεται στη Βουλή - Άσκηση ποινικής δίωξης
Κατά το άρθρο 86 παρ. 3 του Συντάγματος, το πόρισμα της επιτροπής εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης με απόφαση η οποία λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών δηλαδή με 151 ψήφους.
Συνεπώς, η Βουλή θα βασιστεί στο πόρισμα για να αποφασίσει εάν πρέπει να ασκήσει ποινική δίωξη.
14. Η προκαταρκτική εξέταση είναι ουσιαστική προϋπόθεση της δίωξης
Υπενθυμίζεται ότι η υπόθεση δεν έχει διερευνηθεί από την δικαστική εξουσία επειδή απαγορεύεται. Την διερεύνηση την διενεργεί άλλο όργανο, η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής. Η απαγόρευση λοιπόν στην δικαστική εξουσία δεν τίθεται για να μην διερευνηθεί ποτέ η υπόθεση αλλά για να διερευνηθεί από άλλο όργανο.
Η επιτροπή αναζητά ενδείξεις διάπραξης αξιόποινης πράξης (in rem). Δεν μπορεί να ασκηθεί ποινική δίωξη χωρίς την πιθανολόγηση διάπραξης αξιόποινης πράξης.
Αντιστρόφως, για να μην ασκηθεί δίωξη πρέπει από το αποδεικτικό υλικό να μην πιθανολογήθηκε η διάπραξη αξιόποινης πράξης.
15. Το 2ο παράδοξο: Πώς θα κρίνει η βουλή ότι πρέπει να ασκήσει δίωξη?
Πώς λοιπόν θα αποφασίσει η Βουλή ότι πρέπει να ασκήσει ποινική δίωξη, όταν το πόρισμα της πλειοψηφίας θα αναφέρει ότι δεν προκύπτει η διάπραξη ποινικού αδικήματος κατά του Τριαντόπουλου?
Κατά το άρθρο 5 παρ 6 του Ν. 3126/2003, η επιτροπή πρέπει να καταθέσει αιτιολογημένο πόρισμα το οποίο να περιέχει ιδίως τα πραγματικά περιστατικά και τα αποδεικτικά μέσα που οδηγούν σε αυτά, όπως προέκυψαν κατά την προκαταρκτική εξέταση, την υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις εφαρμοζόμενες ποινικές διατάξεις και σαφή πρόταση για την άσκηση ή μη της ποινικής δίωξης.
Τί ακριβώς θα γράφει το πόρισμα της επιτροπής, το οποίο πρέπει υποχρεωτικά να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή? Ότι δεν εντόπισε ενδείξεις διάπραξης αξιόποινης πράξης για τον Τριαντόπουλο? Πώς ακριβώς θα το γράψουν αυτό χωρίς να το έχουν ερευνήσει? Τί θα προτείνουν οι συντάκτες του πορίσματος? Να ασκήσει η Βουλή ποινική δίωξη? Και πώς ακριβώς θα ασκήσει ποινική δίωξη η Βουλή βασισμένη σε ένα πόρισμα που καταλήγει ότι δεν εντόπισε αξιόποινη πράξη? Εδώ ενδέχεται να συντρέχουν κι άλλα αδικήματα από τους συντάκτες του πορίσματος.
Ή μήπως το πόρισμα θα αναφέρει ότι εντόπισε ενδείξεις διάπραξης αξιόποινης πράξης? Αφενός, πώς θα μπορούσε να διατυπώσει τέτοιο ισχυρισμό χωρίς έρευνα και αφετέρου πως θα διατυπώσει τέτοιο ισχυρισμό και θα δικαιολογήσει ότι δεν παρέλειψε να διερευνήσει το αδίκημα που εντόπισε.
Θα πρέπει να ασκήσουν δίωξη κατά αθώου. Με απλά λόγια, δημιουργείται θεσμικό αδιέξοδο.
Δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να μην καταθέσει πόρισμα η ΝΔ, έστω κι αν είναι υποχρεωτικό, επειδή μπορεί. Όπως δεν αποκλείεται να καταθέσει ένα έγγραφο το οποίο θα ονομάζει πόρισμα αλλά να μην είναι όπως το περιγράφει το άρθρο 6 παρ 5 του Ν. 3126/2003, δηλαδή αιτιολογημένο κλπ.
Θα ήταν σαν να πήγαινε ένας περαστικός στον εισαγγελέα, να του έλεγε "Δεν έχω κάνει τίποτα. Ασκήστε μου ποινική δίωξη" και ο εισαγγελέας χωρίς κανένα στοιχείο ή χωρίς καμία διερεύνηση να του ασκήσει ποινική δίωξη
Η δίωξη κατά αθώου όμως συνιστά τη διάπραξη του αδικήματος της κατάχρησης εξουσίας 239ΠΚ.
16. Παραβίαση υπερασπιστικών δικαιωμάτων
Κατά την προκαταρκτική εξέταση, εκείνος κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση δίωξης καλείται από την επιτροπή να δώσει εξηγήσεις (άρθρο 5 παρ 5 Ν. 3126/2003).
Η κλήση είναι υποχρεωτική. Εάν δεν κληθεί ιδρύεται λόγος ακυρότητας της διαδικασίας για την παραβίαση υπερασπιστικών δικαιωμάτων του κατηγορουμνου / υπόπτου.
Στο άρθρο αυτό υιοθετείται η άποψη ότι η προανακριτική επιτροπή δεν μπορεί να κλείσει τις εργασίες της εάν δεν κλητευτεί ο Τριαντόπουλος, έστω κι αν αυτός εκφράσει δημοσίως την βούλησή του να ασκήσει το δικαίωμα σιωπής (104ΚΠΔ).
Προφανώς, η παράλειψη της κλήτευσης πρέπει να αξιολογηθεί και από το δικαστικό συμβούλιο ότι προκάλεσε ακυρότητα.
Update 20.03.2025: Μια πρώτη επιβεβαίωση της ανάλυσης μας. Αργά το απόγευμα της Πέμπτης 20 Μαρτίου 2025 εκδόθηκε πρόσκληση σε παροχή εξηγήσεων του Τριαντόπουλου για την Παρασκευή 28 Μαρτίου 2025. Ως ύποπτος, ο Τριαντόπουλος έχει δικαίωμα σιωπής το οποίο εκτίμηση μας είναι ότι θα το ασκήσει. Θα αναγνώσει κάποια δήλωση ενώπιον της επιτροπής στην οποία θα αυτοθαυμάζεται, θα λέει πόσο γενναίος είναι, και θα ζητήσει, επαναλαμβάνοντας το αίτημα του, να αλλάξει άμεσα η υπόθεση διαδικαστικό στάδιο και να πάει στο δικαστικό συμβούλιο. Μόλις κλείσει τη δήλωση του, θα ανακοινώσει ότι ασκεί το δικαίωμα σιωπής για να μην απαντήσει σε ερωτήσεις. Πράγματι, συνηθίζεται ο ύποπτος να εξετάζεται τελευταίος και να τίθεται υπόψη του το σύνολο της δικογραφίας, μεταξύ των οποίων και τις καταθέσεις των μαρτύρων που προηγήθηκαν. Η επιλογή της προανακριτικής να εξεταστεί πρώτος ο Τριαντόπουλος δεν προκαλεί ακυρότητα. Είναι στο πλαίσιο του σχεδιασμού της πλειοψηφίας να μην ασκήσει η επιτροπή τα καθήκοντά της. Ουσιαστικά δείχνει τη βούληση της πλειοψηφίας να μην καλέσει κανέναν μάρτυρα και να κλείσει τις εργασίες της με την μόνη την απολογία Τριαντόπουλου. Καλεί τον Τριαντόπουλο μόνο και μόνο για να μην προκληθεί ακυρότητα για τον συγκεκριμένο λόγο δηλαδή λόγω μη κλήσης του σε εξηγήσεις. Για άλλους λόγους, εξακολουθούν να υφίστανται ζητήματα ακυρότητας.
Πάντως, δεν απαιτείται εκ του νόμου να εμφανιστεί αυτοπροσώπως. Μπορεί να καταθέσει έγγραφες εξηγήσεις ("υπόμνημα"). Είναι μια δελεαστική δυνατότητα και ενδέχεται να την αξιοποιήσει.
Update 29.03.2025: Με ένα υπόμνημα μερικών λέξεων παρείχε "εξηγήσεις" ο Τριαντόπουλος.
Update 30.03.2025: Σύμφωνα με την από Παρασκευή 28 Μαρτίου 2025 πρόσκληση, η προανακριτική επιτροπή θα συνεδριάσει εκ νέου τη Δευτέρα 31 Μαρτίου 2025 με θέμα ημερήσιας διάταξης την συζήτηση και έγκριση του Πορίσματος της Επιτροπής.
Τονίζεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 4 και 6 του Ν. 3126/2003 περί ευθύνης υπουργών:
"4. Η Βουλή, με Απόφαση που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό της, ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης. Διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Με την ίδια Απόφαση τάσσεται και προθεσμία για την ολοκλήρωση της προκαταρκτικής εξέτασης και την υποβολή του εγγράφου πορίσματος αυτής προς την Ολομέλεια μαζί με το αποδεικτικό υλικό"
6. Το πόρισμα του "τρίτου εδαφίου" της παραγράφου 4 πρέπει να είναι αιτιολογημένο και να περιέχει ιδίως τα πραγματικά περιστατικά και τα αποδεικτικά μέσα που οδηγούν σε αυτά, όπως προέκυψαν κατά την προκαταρκτική εξέταση, την υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις εφαρμοζόμενες ποινικές διατάξεις και σαφή πρόταση για την άσκηση ή μη της ποινικής δίωξης. Αιτιολογημένη πρέπει να είναι και η πρόταση της τυχόν μειοψηφίας, η οποία καταχωρίζεται σε χωριστό κεφάλαιο του ίδιου πορίσματος."
Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν. 3126/2003:
1. Το πόρισμα εισάγεται προς συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής σύμφωνα με τον Κανονισμό της.
2. Η Απόφαση για την άσκηση ή μη ποινικής δίωξης λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
3. Η Απόφαση για την άσκηση ποινικής δίωξης πρέπει να καθορίζει και να εξειδικεύει την αξιόποινη πράξη και την ποινική διάταξη που την προβλέπει και λειτουργεί ως άρση της ασυλίας, εάν ο Υπουργός έχει και τη βουλευτική ιδιότητα.
4. Μετά την, κατά τις παραγράφους 1 και 2 του παρόντος άρθρου, απόρριψη από την Ολομέλεια της Βουλής της πρότασης για την άσκηση ποινικής δίωξης, νέα πρόταση που αφορά τα ίδια πρόσωπα και τις ίδιες πράξεις, έστω και με διαφορετικό νομικό χαρακτηρισμό, είναι σε κάθε περίπτωση απαράδεκτη.
Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 86 παρ. 3 του Συντάγματος
3. Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, με απόφασή της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρισμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίου εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή μπορεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφασή της ή να αναστέλλει τη δίωξη, την προδικασία ή την κύρια διαδικασία.
Από τον συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι το θεσμικό πλαίιο περί ευθύνης υπουργών (άρθρο 86 Συντάγματος, Ν. 3126.2003) έχουν καταστρωθεί στη βάση της απαγόρευσης της διερεύνησης των αδικημάτων των υπουργών από την τακτική δικαιοσύνη, υπέρ της δικαστικής αρμοδιότητας της Βουλής. Απαγορεύεται στην τακτική δικαιοσύνη να κάνει οποιαδήποτε έρευνα επειδή την έρευνα αυτή την κάνει η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης της Βουλής ("προανακριτική"). Αφού κάνει η επιτροπή αυτή την έρευνά της, συντάσσει αιτιολογημένο πόρισμα το οποίο περιέχει ιδίως:
1) τα πραγματικά περιστατικά
2) τα αποδεικτικά μέσα (πχ έγγραφα, μάρτυρες κλπ) που οδηγούν σε αυτά, όπως προέκυψαν κατά την προκαταρκτική εξέταση,
3) την υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις εφαρμοζόμενες ποινικές διατάξεις (πχ τα πραγματικά περιστατικά και τα αποδειτκικά μέσα στοιχειοθετούν το αδίκημα της παράβασης καθηκοντος του άρθρου 259 του Ποινικού Κώδικα) και
4) σαφή πρόταση για την άσκηση ή μη της ποινικής δίωξης.
Επομένως, τίθεται το εξής ζήτημα: Χωρίς να έχει επιτελέσει τον θεσμικό της ρόλο η επιτροπή, με την άρνησή της να εργαστεί προς διερεύνηση της υπόθεσης, χωρίς να έχει συγκεντρώσει αποδεικτικό υλικό, χωρίς να έχει εξετάσει μάρτυρες, χωρίς να έχει συλλέξει αποδεικτικά έγγραφα και στοιχεία, πώς ακριβώς θα παρουσιάσουν οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας που είναι μέλη της επιτροπής, αιτιολογημένο πόρισμα? Σε ποια στοιχεία θα βασίσουν την αιτιολογημένη πρότασή τους για άσκηση ποινικής δίωξης κατά του Τριαντόπουλου? Θα ζητήσουν από τη Βουλή να ασκήσει ποινική δίωξη χωρίς να έχουν τις παραμικρές ενδείξεις διάπραξης αδικήματος? Θα ζητήσουν να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά εκείνου τον οποίο στις 4 Μαρτίου 2025, κατά τη συζήτηση της πρότασης του ΠΑΣΟΚ, θεωρούσαν αθώο? Θα ασκήσουν ποινική δίωξη κατά αθώου? Αν μη τί άλλο, αυτό συγκροτεί το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 239 του Ποινικού Κώδικα δια της έκθεσης αθώου σε δίωξη.
17. Ακυρότητα σε περίπτωση που δεν γίνει προανακριτική
Για την ακρίβεια, η προανακριτική επιτροπή έχει συσταθεί και συγκροτηθεί σε σώμα. Δεν είναι δηλαδή ότι δεν υφίσταται καν.
Αυτό που προτίθεται να κάνει είναι να μην ασκήσει τις αρμοδιότητες της.
Είναι παραπάνω από προφανές ότι σε περίπτωση που η επιτροπή αρνηθεί να ασκήσει τα υποχρεωτικά καθήκοντα της τότε προκαλείται ακυρότητα.
Η ακυρότητα αυτή είναι απόλυτη, αφορά την κίνηση της ποινικής δίωξης και θα διερευνηθεί αυτεπαγγέλτως από το Δικαστικό Συμβούλιο.
18. "Αναβάθμιση κατηγορητηρίου" από την προανακριτική
Τα περί αναβάθμισης του "κατηγορητηρίου" από την προανακριτική δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Αρχικά, δεν υπάρχει "κατηγορητήριο".
Η σύσταση της προανακριτικής βασίστηκε στην πρόταση την οποία κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ για το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος (259ΠΚ, άρθρο 5 παρ 1 Ν. 3126/2003). Με την πρόταση του, το ΠΑΣΟΚ, οριοθέτησε και το εύρος του αντικειμένου της επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης.
Η απόφαση της Βουλής για σύσταση προανακριτικής επιτροπής πρέπει να ειδωθεί ως το αντίστοιχο της παραγγελίας για προκαταρκτική εξέταση (31, 244 παρ 1 ΚΠΔ) ήτοι αφορά σε συγκεκριμένες αποδιδόμενες πράξεις.
Η επιτροπή δεν ερευνά γενικά και αόριστα οποιοδήποτε αδίκημα του Τριαντόπουλου αλλά το συγκεκριμένο αδίκημα.
Εάν κατά τη διάρκεια της έρευνας καταλήξει στο συμπέρασμα ότι προκύπτουν ενδείξεις διάπραξης κι άλλων αδικημάτων πρέπει να τις διαβιβάσει στην Βουλή για να πάρει νέα απόφαση. Συνεπώς, η επιτροπή δεν μπορεί με δική της πρωτοβουλία να "αναβαθμίσει το κατηγορητήριο".
19. Ούτε ο ανακριτής μπορεί να "αναβαθμίσει το κατηγορητήριο"
Αν η Βουλή ασκήσει ποινική δίωξη στον Τριαντόπουλο, θα είναι για το συγκεκριμένο αδίκημα το οποίο διερεύνησε (ή όφειλε να διερευνήσει) η επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης δηλαδή η παράβαση καθήκοντος.
Κατόπιν, θα διεξάγει κλήρωση για τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλίου. Ένα από τα μέλη του Συμβουλίου θα οριστεί ανακριτής και θα διεξάγει κύρια ανάκριση.
Ο ανακριτής μπορεί να επεκτείνει την ποινική δίωξη στους συμμέτοχους για την ίδια πράξη δηλαδή για το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος.
Δεν μπορεί όμως να επεκτείνει την δίωξη σε άλλο αδίκημα για το οποίο η Βουλή δεν έχει ασκήσει ποινική δίωξη. Η προηγούμενη άσκηση ποινικής δίωξης είναι προϋπόθεση της νομιμότητας της κύριας ανάκρισης. Εξάλλου, η αρμοδιότητα άσκησης ποινικής δίωξης είναι του εισαγγελέα (27ΚΠΔ) κι όχι του ανακριτή. Στην προκειμένη περίπτωση, καθήκοντα εισαγγελέα ασκεί η Βουλή.
Επομένως,
(α) ο ανακριτής απαγορεύεται να ερευνήσει άλλα αδικήματα πέρα από εκείνα για τα οποία έχει ασκήσει δίωξη η Βουλή
(β) εάν "σκοντάψει" σε άλλα αδικήματα κατά τη διάρκεια της κύριας ανάκρισης, οφείλει να διαβιβάσει τα στοιχεία στην Βουλή για να πάρει νέα απόφαση.
20. Υπάρχει ζήτημα "παραγραφής"?
Την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2025, ο Ευάγγελος Βενιζέλος υποστήριξε την άποψη ότι υπάρχει ζήτημα "παραγραφής" (εξάλειψης του αξιόποινου λόγω αποσβεστικής προθεσμίας).
Έχουμε ήδη αναπτύξει την άποψη ότι τέτοιο ζήτημα δεν υφίσταται. Με την δημοσίευση του ψηφίσματος των αναθεωρητέων διατάξεων του Συντάγματος τον Νοέμβριο του 2019, επήλθε η σιωπηρή κατάργηση των διατάξεων του Ν. 3126/2003 οι οποίες ήσαν αντίθετες ως προς αναθεωρημένο άρθρο 86 του Συντάγματος.
Η σιωπηρή κατάργηση και δη λόγω συνταγματικής αναθεώρησης δεν είναι κάτι καινούργιο στην ελληνική έννομη τάξη. Δείτε αναλυτικά το άρθρο μας Τέμπη: Συγκάλυψη, Παραπληροφόρηση, Ευθύνη υπουργών, Βουλευτική ασυλία και Παραγραφή.
Εκείνο που είναι καινοφανές είναι ο ισχυρισμός του, ότι τα ζητήματα αποσβεστικής προθεσμίας στην Ελλάδα είναι ζητήματα ουσιαστικού ποινικού δικαίου επί των οποίων δεν χωρεί αναδρομική εφαρμογή δυσμενέστερου ποινικού νόμου. Αυτή είναι μια θέση την οποία έχει υποστηρίξει ο ίδιος ο Βενιζέλος και ουσιαστικά επικαλείται τον εαυτό του. Ζητήματα αποσβεστικής προθεσμίας στο ποινικό δίκαιο, ως διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου, δεν έχουμε εντοπίσει πριν το 2001 οπότε ο Ευάγγελος Βενιζέλος τα εισήγαγε στο Σύνταγμα με την συνταγματική αναθεώρηση την οποία ο ίδιος επιμελήθηκε. Η αποσβεστική προθεσμία αφορά στην αρμοδιότητα της Βουλής να κινήσει την ποινική δίωξη. Δεν είναι αυτοτελής θεσμός ουσιαστικού ποινικού δικαίου και δη διαχρονικός ώστε να υπάρχει ιστορικό προηγούμενο. Μάλιστα, την αναγωγή της αποσβεστικής προθεσμίας σε κανόνα ουσιαστικού ποινικού δικαίου την εισήγαγε ο ίδιος στην ελληνική έννομη τάξη ως εισηγητής του Ν. 3126/2003 οπότε, χωρίς να το προβλέπει το Σύνταγμα, συνέδεσε την αποσβεστική προθεσμία με έννομη συνέπεια (εξάλειψη του αξιόποινου). Τότε, η Άννα Ψαρούδα Μπενάκη τον είχε κατηγορήσει ότι επιχειρεί να εισάγει "κρυπτοπαραγραφή". Το ίδιο και ο Προκόπης Παυλόπουλος. Μέχρι τότε, η αποσβεστική προθεσμία δεν ήταν συνδεδεμένη με έννομη συνέπεια. Δεν είναι "αθώος του αίματος" ο Ευάγγελος Βενιζέλος σε ό,τι αφορά στο θεσμικό χάος που έχει δημιουργηθεί στα ζητήματα ποινικής ευθύνης υπουργών.
Ωστόσο δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να θέσει άμεσα ο Τριαντόπουλος ζήτημα παραγραφής (αποσβεστική προθεσμία) στο Δικαστικό Συμβούλιο, έστω κι αν δεν έχει συμπληρωθεί ακόμα ο κρίσιμος χρόνος.
Κάτι τέτοιο θα έδινε την αφορμή στο Συμβούλιο το οποίο έχει την προθυμία, να κρίνει από τώρα επί του θέματος και να ανοίξει τον δρόμο για την παραγραφή των αδικημάτων των υπολοίπων τυχόν εμπλεκομένων υπουργών.
Μάλιστα, εάν το Συμβούλιο κρίνει ότι εξακολουθεί να ισχύει η επίμαχη διάταξη του Ν. 3126/2003 ως δήθεν ευμενέστερη, αυτό δεν θα επηρεαστεί από το εάν προηγουμένως έχει φέρει η κυβέρνηση νόμο με τον οποίο καταργεί την επίμαχη διάταξη.
Δηλαδή, μπορεί για τα προσχήματα να φέρει πρώτα έναν νόμο η Κυβέρνηση ότι καταργεί την επίμαχη διάταξη του Ν. 3126/2003 και το συμβούλιο να κρίνει ότι δεν γίνεται να εφαρμοστεί.
Εάν ο νόμος που θα φέρει η κυβέρνηση καταργεί την επίμαχη διάταξη, το συμβούλιο θα κρίνει ότι ενεργεί μόνο για το μέλλον.
Εάν φέρει ερμηνευτικό νόμο, το συμβούλιο θα κρίνει ότι είναι ψευδοερμηνευτικός ο οποίος υποκρύπτει ουσιαστικό ποινικό κανόνα και ο οποίος θα εφαρμοστεί μόνο για το μέλλον.
21. Τί πρέπει να κάνει η αντιπολίτευση? (update 20.03.2025)
Θα πρέπει να καταθέσει όλα τα αιτήματα τα οποία σκόπευε να καταθέσει πχ αιτήσεις για κλήτευση μαρτύρων, ώστε να αναγκάσει το προεδρείο να απορρίψει με αιτιολογημένες αποφάσεις τα αιτήματα αυτά.
22. Τί ΔΕΝ πρέπει να κάνει η αντιπολίτευση (update 20.03.2025)
Δεν πρέπει να βιαστεί να καταθέσει πρόταση για τυχόν άλλους εμπλεκόμενους υπουργούς στο έγκλημα των Τεμπών.
Θα πρέπει πρώτα να περιμένει το πώς θα εξελιχθεί η υπόθεση του Τριαντόπουλου και ιδίως το εάν θα προκύψουν ζητήματα ακυροτήτων ή "παραγραφής".
Ακολουθήστε μας στο BlueSky, στο mastodon, στο twitter και στο Facebook
