Τα ξημερώματα της Τετάρτης 14 Ιουνίου 2023, ένα αλιευτικό σκάφος με μετανάστες ανατράπηκε και βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα στη θαλάσσια περιοχή 47 ν.μ. νοτιοδυτικά Πύλου. Σύμφωνα με την από 26 Ιουνίου 2023 ενημέρωση του Λιμενικού, έχουν διασωθεί 104 αλλοδαποί και έχουν ανασυρθεί 82 σοροί. Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε το θεσμικό πλαίσιο το οποίο ίσχυε στην Ελλάδα την περίοδο 2019-2022 σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών και προσφύγων. Ειδικότερα, εξετάζουμε την περίπτωση του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝΦΕΣ) στον οποίο είχε ανατεθεί η αρμοδιότητα διεξαγωγής αυτών των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης καθώς και τον Εθνικό Συντονιστή για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και προσφυγικού ζητήματος. Ο ΕΝΦΕΣ υπάγονταν στον Εθνικό Συντονιστή και ο Εθνικός Συντονιστής υπάγονταν απευθείας στον Πρωθυπουργό. Το σχήμα αυτό οικοδομήθηκε εκτός των άλλων για να μειώσει την παράνομη μετανάστευση. Αρχικά, εκφράζουμε την αμφιβολία μας ότι μπορούσαν στο ίδιο σχήμα να συνυπάρξουν ταυτόχρονα τόσο ο στόχος της μείωσης μεταναστευτικών ροών όσο και η διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας & διάσωσης μεταναστών & προσφύγων. Επιπλέον, προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε την αναγκαιότητα της απονομής της αρμοδιότητας της "διεξαγωγής" έρευνας και διάσωσης προσφύγων και μεταναστών στον ΕΝΦΕΣ, το εάν γίνεται ακριβής καθορισμός αρμοδιοτήτων του, το αν τέθηκαν κανόνες λογοδοσίας του νέου σχήματος και, τέλος, σε τί συνίσταται η εποπτεία του Πρωθυπουργού. Παράλληλα, εξετάζουμε τους χειρισμούς οι οποίοι έγιναν στο Ναυάγιο της Πύλου. Η ρητορική η οποία αναπτύχθηκε από την ΝΔ περί διεθνών υδάτων είναι μια ρητορική η οποία μπορεί να αποδειχθεί βλαπτική για τα εθνικά συμφέροντα. Η έρευνα & διάσωση συνιστά υποχρέωση της Ελλάδας αλλά και άσκηση διεθνούς δικαιοδοσίας. Κάθε παραίτηση της χώρας από την διεθνή δικαιοδοσία της είναι προβληματική και ενδεχομένως ενισχύει την ρητορική της Τουρκίας. Μέσα από ένα πλέγμα ρυθμίσεων και διεθνών συμβάσεων προκύπτει ότι η έρευνα και διάσωση είναι υποχρεωτική και δεν εξαρτάται από την βούληση των ανθρώπων των οποίων η ζωή κινδυνεύει. Ιδιαίτερη βαρύτητα έπρεπε να δοθεί στο ότι το αλιευτικό σκάφος στην Πύλο δεν ήταν αξιόπλοο εξ ορισμού διότι δεν ήταν προορισμένο για την μεταφορά επιβατών. Πόσο μάλλον όταν είναι υπερφορτωμένο. Η απεμπόληση της διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας από τους υποψηφίους της ΝΔ είναι μια ιδιαερα επικίνδυνη ρητορική. Είναι παρελκυστικό το να περιστρέφεται η ρητορική γύρω από τα στελέχη του Λιμενικού τα οποία δρουν στο πεδίο. Το ερώτημα είναι αν η κυβέρνηση της ΝΔ είχε προωθήσει την περίοδο 2019-2023 ένα επιχειρησιακό δόγμα σύμφωνα με το οποίο προηγείται η αποτροπή της μετανάστευσης κι όχι η διάσωση ανθρώπων. * Η ανάλυσή μας αναδημοσιεύτηκε στο militaire.gr εδώ
