Δημοσιεύτηκε το Προεδρικό Διάταγμα ΠΔ 79/2023 (ΦΕΚ Α 131/27.06.2023) με το οποίο διορίζεται η νέα κυβέρνηση ΝΔ η οποία προέκυψε από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023.
Την Παρασκευή 26 Μαΐου 2023 ορκίστηκε η υπηρεσιακή Κυβέρνηση η οποία θα οδηγήσει την χώρα σε εκλογές την 25η Ιουνίου 2023 καθώς από την κάλπη της 21η Μαΐου 2023 δεν προέκυψε κυβέρνηση ούτε αυτοδύναμη ούτε συνεργασίας.
Η υπηρεσιακή Κυβέρνηση υπό τον Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου κο. Ιωάννη Σαρμά, αποτελείται από 20 μέλη (ΦΕΚ Α 121/26.06.2023).
Προηγουμένως, παραιτήθηκε η Κυβέρνηση Μητσοτάκη για να αναλάβει η Υπηρεσιακή Κυβέρνηση. Εξετάζοντας το Προεδρικό Διάταγμα παραίτησης της Κυβέρνησης Μητσοτάκη (ΦΕΚ Α 120/26.05.2023) δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο ότι παραιτήθηκαν συνολικά 57 Υπουργοί, Αναπληρωτές Υπουργοί και Υφυπουργοί.
Ο Μητσοτάκης το 2019 έκανε λόγο για "μικρό και ευέλικτο" κυβερνητικό σχήμα (βλ. ενδεικτικό ρεπορτάζ iefimerida 13.06.2023) το πολύ 14 υπουργών.
Μάλιστα έλεγε ότι δεν καταλάβαινε την έννοια και την χρησιμότητα των αναπληρωτών υπουργών και ότι για αυτό η κυβέρνησή του δεν θα είχε αναπληρωτές υπουργούς με μία ίσως μόνο εξαίρεση. Ωστόσο, η κυβέρνησή του είχε 5 αναπληρωτές υπουργούς.
Την Τρίτη 28 Μαρτίου 2023, στην συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε (pdf) ότι οι εκλογές θα γίνουν την Κυριακή 21 Μαϊου 2023.
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ (pdf), ο Μητσοτάκης ενημέρωσε την ΠτΔ. Πραγματικά, είμαστε πολύ περίεργοι να μάθουμε τί της είπε.
1. Να λήξει η βουλευτική περίοδος, δηλαδή να ολοκληρωθεί η τετραετία. Σύμφωνα με το άρθρο 53 παρ. 1 του Συντάγματος "Oι βουλευτές εκλέγονται για τέσσερα συνεχή έτη που αρχίζουν από την ημέρα των γενικών εκλογών. Mόλις λήξει η βουλευτική περίοδος, με προεδρικό διάταγμα, που προσυπογράφεται από το Yπουργικό Συμβούλιο, διατάσσεται η διενέργεια γενικών βουλευτικών εκλογών μέσα σε τριάντα ημέρες και η σύγκληση της νέας Bουλής σε τακτική σύνοδο μέσα σε άλλες τριάντα ημέρες από αυτές". Πλην όμως, η βουλευτική περίοδος δεν έχει ολοκληρωθεί καθώς δεν έχει παρέλθει η τετραετία από την 7η Ιουλίου 2019 οπότε έγιναν οι τελευταίες εκλογές. Συνεπώς, η παρούσα βουλή δεν μπορεί να διαλυθεί και να γίνουν εκλογές σύμφωνα με το άρθρο 53 παρ. 1 του Συντάγματος.
2. Να παραιτηθεί η κυβέρνηση. Σε περίπτωση παραίτησης αυτοδύναμης κυβέρνησης, διενεργούνται εκλογές, σύμφωνα με τον συνδυασμό των άρθρων 38 παρ. 1 εδ. β' και 37 παράγραφος 3 εδάφιο γ’ του Συντάγματος. Στην περίπτωση αυτή, οι εκλογές δεν διενεργούνται από την απερχόμενη κυβέρνηση αλλά από "υπηρεσιακή" Κυβέρνηση με "υπηρεσιακό" Πρωθυπουργό. Τούτο διότι η κυβέρνηση η οποία παραιτήθηκε παύει να υφίσταται. Και δεν μπορεί να διενεργήσει εκλογές κυβέρνηση η οποία δεν υφίσταται.
3. Να διαλυθεί η Βουλή για να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας κατά το άρθρο 41 παρ. 1 του Συντάγματος. Σε κάθε περίπτωση το διάταγμα για τη διάλυση της Bουλής πρέπει να διαλαμβάνει την προκήρυξη εκλογών μέσα σε τριάντα ημέρες και τη σύγκληση της νέας Bουλής μέσα σε τριάντα ημέρες από αυτές. Στην περίπτωση αυτή όμως, τις εκλογές τις διενεργεί η παρούσα κυβέρνηση και όχι υπηρεσιακή. Και τούτο διότι πολύ απλά η κυβέρνηση δεν έχει παραιτηθεί, όπως γίνεται στην αμέσως προηγούμενη περίπτωση. Επιπλέον, το εάν πράγματι συντρέχει εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας δεν ελέγχεται. Δεν μπορεί να προσφύγει κάποιος πχ η αντιπολίτευση στην δικαστική εξουσία ώστε αυτή να αποφανθεί ότι γίνεται προσχηματική επίκληση του συγκεκριμένου λόγου διάλυσης της Βουλής.
Φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να οδηγηθεί, γενικά, η χώρα σε εκλογές όπως καταψήφιση πρότασης εμπιστοσύνης ή υπερψήφιση πρότασης δυσπιστίας αλλά δεν μας απαχολούν στην δεδομένη κατάσταση.
Συνταγματικά, η προκήρυξη εκλογών δεν είναι αρμοδιότητα του Πρωθυπουργού. Είναι αρμοδιότητα του ρυθμιστή του πολιτεύματος, δηλαδή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, δηλαδή πράξη του ΠτΔ, για:
α) να διαλυθεί η βουλή,
β) να κληθούν οι εκλογείς σε συγκεκριμένη ημερομηνία να ψηφίσουν και
γ) να συγκληθεί σε συγκεκριμένη ημερομηνία η νέα βουλή η οποία θα προκύψει από τις εκλογές.
Τέτοιο Προεδρικό Διάταγμα δεν έχει εκδοθεί μέχρι και την στιγμή που γράφεται το άρθρο αυτό. Συνεπώς, η Βουλή δεν έχει διαλυθεί και οι εκλογές δεν έχουν προκηρυχθεί. Οι προφορικές διαβεβαιώσεις του Μητσοτάκη δεν παράγουν δίκαιο. Μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατρέψει τον σχεδιασμό αυτό. Αν το κάνει, θα βρεθεί πολτικά εκτεθειμένος αλλά δεν θα έχει ακυρώσει τις εκλογές διότι δεν έχουν προκηρυχθεί.
Αυτό όμως που έχει ενδιαφέρον είναι ότι η Μητσοτάκης φαίνεται να έχει επιλέξει να γίνει διάλυση Βουλής με την επίκληση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας κατά το άρθρο 41 παρ. 1 του Συντάγματος. Αυτό προκύπτει από τα ρεπορτάζ (pdf) που μας ενημερώνουν ότι θα διοριστεί "υπηρεσιακός υπουργός εσωτερικών". Εξ αντιδιαστολής προκύπτει ότι δεν θα παραιτηθεί ολόκληρη η Κυβέρνηση παρά μόνο ο υπουργός εσωτερικών. Αν παραιτούνταν ολόκληρη η κυβέρνηση τότε θα έπρεπε να διοριστεί "υπηρεσιακός" Πρωθυπουργός και "υπηρεσιακοί" υπουργοί γενικά κι όχι μόνο ένας. Τούτο σημαίνει ότι τις εκλογές θα τις διεξάγει η Κυβέρνηση Μητσοτάκη με Πρωθυπουργό τον ίδιο.
Ο Μητσοτάκης επέλεξε τη λύση του "κρίσιμου εθνικού θέματος ώστε να παραμείνει Πρωθυπουργός μέχρι την τελευταία στιγμή. Τα κίνητρα ίσως είναι βαθύτερα. Ο Μητσοτάκης θα διεξάγει τις εκλογές παραμένοντας επικεφαλής της ΕΥΠ και διαφόρων άλλων υπηρεσιών που ανέλαβε με την νομοθεσία για το επιτελικό κράτος. Της ΕΥΠ η οποία παρακολουθούσε υπουργούς, δημοσιογράφους και πολιτικούς αρχηγούς. Ναι, αυτό είναι τόσο αντιθεσμικό όσο ακούγεται. Για να μην πούμε επικίνδυνο.
Ταυτόχρονα, από την στιγμή που θα διαλυθεί η Βουλή, περί τις 24 Απριλίου 2023, ο Μητσοτάκης θα είναι Πρωθυπουργός χωρίς Βουλή να τον ενοχλεί. Δεν θα είναι ένας υπηρεσιακός Πρωθυπουργός με μια υπηρεσιακή Κυβέρνηση χωρίς Βουλή. Θα είναι Μητσοτάκης χωρίς Βουλή. Πάντοτε, όταν κυβερνά δεξιά Κυβέρνηση η οποία έχει ροπή στην κατάχρηση του Συντάγματος, πρέπει να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας την (έστω σχεδόν μηδαμινή) πιθανότητα να καταχραστεί το άρθρο 48 του Συντάγματος. Ιδίως όταν υπάρχει κρίσιμο εθνικό θέμα το οποίο θα μπορούσε να δικαιολογήσει τέτοια κατάχρηση.
Εδώ όμως τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ενδιαφέροντα. Αναφέραμε παραπάνω ότι, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, ο Μητσοτάκης επικοινώνησε με την ΠτΔ χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε το περιεχόμενο της συνομιλίας. Αναζητήσαμε στον ιστότοπο της Προεδρίας της Δημοκρατίας κάποια ανακοίνωση για την επικοινωνία αυτή. Δεν υπάρχει τίποτα.
Είναι όμως λογικό να "ποιεί την νήσσαν" η ΠτΔ. Ας δούμε γιατί. Αν εξέδιδε κάποια ανακοίνωση, θα έπρεπε να αναφερθεί στο περιεχόμενο της συνομιλίας της με τον Μητσοτάκη. Εκεί, θα έπρεπε να αναφέρθει ότι την ενημέρωσε για την πρόθεσή του να κάνει εκλογές για κρίσιμο εθνικό θέμα την 21η Μαίου 2023. Όμως, η ΠτΔ θα έπρεπε κάπως να εξηγήσει το πώς αντιμετώπισε το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης προέβλεψε ΤΩΡΑ ότι σε ΕΝΑ ΜΗΝΑ θα προκύψει εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας. Με απλά λόγια, ο Μητσοτάκης, σαν μέντιουμ, προανήγγειλε στην ΠτΔ ότι σε ένα μήνα θα "σκάσει" εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας. Η ΠτΔ, είχε την περιέργεια να μάθει ποιο είναι αυτό το εθνικό ζήτημα, το οποίο ΘΑ προκύψει? Το γνωρίζει ήδη ή όχι? Εάν το γνωρίζει, τότε η "Πρόεδρος όλων των Ελλήνων" θα ενημερώσει τον "λαό της"? Είναι κρυφό? Εάν δεν το γνωρίζει, το δέχτηκε έτσι απλά? Δεν ρώτησε η αρχηγός του κράτους να μάθει? Για αυτό θεωρούμε μάλλον απίθανο να εκδώσει κάποια ανακοίνωση η Προεδρία της Δημοκρατίας. Επειδή είναι ήδη εκτεθειμένη.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι το εθνικό ζήτημα εξαιρετικής σημασίας ήδη υφίσταται. Εάν όμως ήταν έτσι τα πράγματα τότε θεσμικά θα έπρεπε να γίνει ΤΩΡΑ η διάλυση της βουλής κι όχι σε ένα μήνα.
Αναμένουμε να δούμε πώς μεταβολίζει η ΠτΔ τις θεσμικές απρέπειες του Μητσοτάκη.
Ταυτόχρονα όμως, με το να μην παραιτείται η κυβέρνηση, η χώρα έχασε μια ευκαιρία να αποκτήσει Υπουργό Μεταφορών. Όπως έχουμε πρώτοι επισημάνει στο άρθρο μας Τέμπη: Σκιώδης Υπουργός & Σκιώδης Επιτροπή, ο Γεραπετρίτης δεν είναι Υπουργός Μεταφορών. Αν είχε παραιτηθεί η κυβέρνηση και είχε διοριστεί υπηρεσιακή, αναγκαστικά θα είχε διοριστεί και υπηρεσιακός Υπ. Μεταφορών. Διότι όλα τα Υπουργεία είναι θεσμικά επιβεβλημένο να έχουν Υπουργό. Μόνο στην κυβέρνηση Μητσοτάκη γίνονται τόσο χοντρές παραβιάσεις του Συντάγματος χωρίς να ενοχλείται άλλος θεσμικός παράγοντας όπως η ΠτΔ.
Μπορεί όμως αυτό να είναι ένα ζητούμενο. Δηλαδή, να θέλουν, μεταξύ άλλων, να πάει η χώρα σε εκλογές χωρίς Υπ. Μεταφορών. Εξάλλου, πριν 15 μέρες, με την υπ' αρ. 81689 (ΦΕΚ Β 1573/15.03.2023) απόφαση του Υπουργού Επικρατείας, ο Γεραπετρίτης μεταβίβασε το δικαίωμα υπογραφής δημοσίων συμβάσεων αξίας από 100.000 ευρώ έως και πάνω από 3 εκατομμύρια ευρώ στον Γενικό Γραμματέα Υποδομών, στον Γενικό Γραμματέα Μεταφορών και στους Υφυπουργούς Μιχ. Παπαδόπουλο και Γεώργιο Καραγιάννη. Οι Υφυπουργοί πήραν μέρος των αρμοδιοτήτων (και της ευθύνης βέβαια) οι οποίες αντιστοιχούσαν στον Υπ. Μεταφορών ο οποίος όμως δεν υφίσταται (ΦΕΚ Β 6778/31.12.2021).
Με την ευκαιρία, να υπενθυμίσουμε ότι Γενικός Γραμματέας Μεταφορών Ιωάννης Ξιφαράς (pdf) είναι εκείνος ο οποίος υπογράφει την η πράξη σύστασης της σκιώδους Επιτροπής Διερεύνησης του Δυστυχήματος των Τεμπών.
Φυσικά, την τροπολογία δεν την υπογράφει ο Γεραπετρίτης διότι πολύ απλά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ. Την τροπολογία υπογράφει ο Υφυπουργός Μεταφορών Μιχ. Παπαδόπουλος.
